بررسی روش های تربیتی امام علی(ع) در نهج البلاغه با تأکید بر نامه ی سی و یکم

  استادراهنما

آقای دکتر مهدی طالع زاری

نگارنده

فاطمه سادات سجادی نژاد

   تربیت در زندگی انسان نقش مؤثّر دارد و یکی از مباحث مورد توجه ادیان و مکاتب مختلف در طول قرون و اعصار بوده است. بسیاری از معضلات اجتماعی، فرهنگی، اعتقادی، اخلاقی و روحی جامعه، برآمده از تربیت نادرست است. برای تربیت نیز بهترین دوران، دوران کودکی است. زیرا این دوران، زمان و فرصتی بسیار مناسب برای انواع یادگیری ها است و روند اجتماعی شدن در سال های کودکی از سرعت بیشتری برخوردار است. آشنایی با روش های صحیح تربیت و به کارگیری آن ها توسط والدین، معلّمان، مربیان و همه کارشناسان تربیتی، سبب به وجود آمدن جامعه ای سالم، پویا و پیشرفته می شود. نیاز همه جانبه جامعه بشری به تربیت از یک سو و نبود راه کارهای منسجم و دقیق و کارآمد تربیتی از سوی دیگر، ضرورت پژوهشی جامع در این راستاست. در بین حوزه ها و مکاتب مختلف، اسلام به عنوان دین کامل و اکمل، آیین الهی زندگی انسان هاست که از آموزه های آن می توان به عنوان منبعی ارزشمند و کارآمد برای استخراج و تبیین مفاهیم و روش های تربیت استفاده نمود. نهج البلاغه به عنوان جزئی از معارف دین اسلام، دربردارنده ی شیوه های تربیتی کاملی است. هدف این پژوهش، تعیین روش ها و ابعاد تربیتی کودک از نظر حضرت علی (علیه السلام) و تطبیق آن با روش های معرفی شده در نامه سی و یکم نهج البلاغه و بررسی سخنان امیرالمؤمنین (علیه السلام) می باشد.

پیامد های هوای نفس و خواهش های نفسانی در کلام امام علی علیه السلام

فاطمه اسماعیلی[1]

چکیده

هوای نفس یکی از موضوعات مهم و مورد ابتلای انسان در زمینه اخلاق است که ارتباط مستقیم با سعادت و شقاوت انسان دارد و سرچشمه بسیاری از لغزش­ها وگناهان انسان می باشد درباره پیامد­های هوای نفس و پیروی از خواهش­های نفسانی، تعبیرات دقیق، حساب شده و تکان دهنده ای در آیات قرآن واحادیث معصومین علیهم السلام دیده می شود که در این نوشتار تنها به کلام و روایات پیشوای متقیان حضرت علی علیه السلام در این زمینه پرداخته شده و بعد از بررسی مفهوم نفس ومراتب آن به بررسی هوای نفس و آثار و پیامدهای پیروی از آن در کلام آن بزرگوار اشاره شده است . از نتایج حاصله این نوشتار بعد از آگاهی به آثار مخرب پیروی از هوای نفس این است که مبارزه با هوای نفس کلید سعادت انسان و بالعکس عدم مبارزه با آن و پیروی از هوای نفس باعث بازماندن از تکامل و بدبختی و شقاوت انسان می­شود .

روش انجام کار توصیفی و مطالب به شیوه کتابخانه­ای جمع آوری شده است  .

واژگان کلیدی  

نفس، هوای نفس، تهذیب نفس .امام علی ع

…………………………………………………….

[1]- سطح دو، مدرسه علمیه فاطمیه سلام الله علیها گرمسار، پست الکترونیکی : esmailifatemeh99@gmail.com .

مدارا و قاطعیت از دیدگاه امام علی‌علیه‏ السلام

سمانه عربی[1]

چکیده

مدارا و قاطعیت دو ابزار بسیار مهم و اساسی در مدیریت جامعه اسلامی می‌باشند، همچنان‌که جاذبه و دافعه دو جنبه از شخصیت یک حاکم اسلامی باید باشد و در هر موقعیت یکی از دو جهت پررنگ‌تر بروز می‌کند،

از ضرورت این بحث همین کافی است که هر جامعه‌ای نیازمند این دو امر حیاتی است و دانستن جایگاه این دو و کاربردشان حیاتی‌تر می‌باشد. در ابتدا به شیوه‌های برخورد حضرت می‌پردازیم که شامل گفت‌وگو، مدارا و قاطعیت می‌باشد، در ادامه به ملاک‌های مدارا پرداخته می‌شود که شامل مدارا در امور شخصی و مدارا در رفتار با افراد تا جایی که بتوان با نرمی به اهداف موردنظر جامعه رسید، می‌باشد.

از مصادیق رفتار قاطعانه، برخورد حضرت با سران نفاق که از جمله آن افراد؛ اشعث‌بن قیس می‌باشد. دیگر موارد آن در اجرای حدود الهی می‌باشد و اهل مسامحه نبودند مانند؛ اجرای حد بر ولید. از دیگر مصادیق، حق‌گرایی حضرت در پذیرش رهبری امت بعد از قتل عثمان می‌باشد و اگر می‌دیدند که حاکمان یا قاضیان ایشان با عدالت رفتار نکرده‌اند یا حقی از فردی ضایع کرده‌اند، با شدت برخورد کرده و آنان را توبیخ می‌کردند و گاهی از منصب‌شان عزل می‌کردند. آن‌چه از رفتار و ملاک‌های حضرت در امور دیده شده با این‌که اصل و بنا بر مدارا و گذشت است ولی در همه جا هم کارساز نبوده و در مواردی جز با قاطعیت و رفتار محکم رفتار جامعه اصلاح نمی‌شود.

کلید واژه‌ها: مدارا، قاطعیت، مصداق، تسامح

 
[1] - طلبه سطح دو حوزه علمیه امام جعفرصادق(علیه السلام)، سال پذیرش مقاله 1398

مدیریت از نگاه علی بن ابیطالب(علیه السلام)

زهرا گرزین

چکیده

انتخاب مدیران و کارگزاران اصلح چه در بخش دولتی و چه در سازمان های خصوصی دارای اهمیت بسیار می باشد. به منظور انتخاب اصلح، باید معیارهایی وجود داشته باشد تا مدیران و کارگزاران با آن معیارها سنجیده و ارزیابی شوند. با توجه به حجیت کلام معصوم(علیه السلام) در این مقاله سعی شده است معیارهای مدیران جامعه اسلامی از نظر حضرت علی(علیه السلام) که از کتاب شریف نهج البلاغه استخراج شده است، ارائه گردد. معیارهای به دست آمده در سه دسته معیارهای تخصصی، ارزشی و مکتبی بر ضوابط خاص اسلام برای مدیریت حکایت می کند. این دسته بندی از حیث ماهوی متفاوت با گونه شناسی های رایج بوده و از این منظر جزو داده های تحلیل الگوی اسلامی برای مدیریت به شمار می آید.

مدارا و قاطعیت از دیدگاه امام علی‌علیه‏السلام

سمانه عربی[1]

چکیده

مدارا و قاطعیت دو ابزار بسیار مهم و اساسی در مدیریت جامعه اسلامی می‌باشند، همچنان‌که جاذبه و دافعه دو جنبه از شخصیت یک حاکم اسلامی باید باشد و در هر موقعیت یکی از دو جهت پررنگ‌تر بروز می‌کند،

از ضرورت این بحث همین کافی است که هر جامعه‌ای نیازمند این دو امر حیاتی است و دانستن جایگاه این دو و کاربردشان حیاتی‌تر می‌باشد. در ابتدا به شیوه‌های برخورد حضرت می‌پردازیم که شامل گفت‌وگو، مدارا و قاطعیت می‌باشد، در ادامه به ملاک‌های مدارا پرداخته می‌شود که شامل مدارا در امور شخصی و مدارا در رفتار با افراد تا جایی که بتوان با نرمی به اهداف موردنظر جامعه رسید، می‌باشد.

از مصادیق رفتار قاطعانه، برخورد حضرت با سران نفاق که از جمله آن افراد؛ اشعث‌بن قیس می‌باشد. دیگر موارد آن در اجرای حدود الهی می‌باشد و اهل مسامحه نبودند مانند؛ اجرای حد بر ولید. از دیگر مصادیق، حق‌گرایی حضرت در پذیرش رهبری امت بعد از قتل عثمان می‌باشد و اگر می‌دیدند که حاکمان یا قاضیان ایشان با عدالت رفتار نکرده‌اند یا حقی از فردی ضایع کرده‌اند، با شدت برخورد کرده و آنان را توبیخ می‌کردند و گاهی از منصب‌شان عزل می‌کردند. آن‌چه از رفتار و ملاک‌های حضرت در امور دیده شده با این‌که اصل و بنا بر مدارا و گذشت است ولی در همه جا هم کارساز نبوده و در مواردی جز با قاطعیت و رفتار محکم رفتار جامعه اصلاح نمی‌شود.

کلید واژه‌ها: مدارا، قاطعیت، مصداق، تسامح

…………………………………………………..

[1] - طلبه سطح دو حوزه علمیه امام جعفرصادق(علیه السلام)، سال پذیرش مقاله 1398

امنیت ملّی از دیدگاه امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه

پژوهشگر:مریم عامری

چکیـده

امنیت از نیازهای اولیه زندگی به شمار می رود که از دیرباز مورد توجه و از دغدغه های بشر بوده است به این معنی که جستجوی امنیت از مهم­ترین کشش­ها و انگیزه های انسان است که با جوهر هستی انسان پیوند ناگسستنی دارد. امنیت دارای ارکانی است که اگر آن ارکان در جامعه برپا شود امنیت ملی بوجود می آید و تقویت نیز می گردد. از قبیل وحدت و اتحاد ملی، قانون گرایی، ایمان وتقوای مردمی و … که هر کدام نقش بسزایی در امنیت ملی دارند و اختلال در هر رکن می تواند موجب اختلال در ارکان دیگر شده و امنیت را تهدید کند و تبدیل به اضطراب و تشویش نماید. امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه جهت امنیت ملی اهمیت خاصی قایل است و از این رو بسیاری از سخنان ایشان بر پایه حفظ امنیت سرمایه های وجود انسان اعم از جان و مال و آبرو و ناموس آن قرار داده است که با توجه به خطبه ها و حکمت های آن حضرت در خصوص امنیت ملی می توان آن­ها را راه گشا دانست و در زندگی فردی و اجتماعی پیاده کرد.آن حضرت که پرورش یافته­ی مکتب نبوی و وحی است بیانات یک انسان معمولی نیست بلکه نشان از انسان کامل و متعالی دارد و جالب تر این­که ایشان در هر زمینه ای از امنیت که مردم را بیم داده یا بر حذر کرده اند خود نیز رعایت کرده است و اگر به مسئله­ای  توصیه و سفارش کرده اند اول خودشان به آن عمل نموده اند. پس با استفاده از قرآن و نهج البلاغه و توجه به راهکارهای آن که توسط خداوند و حضرت علی (علیه السلام) بیان شده می توان امنیت و آرامش را در جامعه بوجود آورد و تقویت نمود و این نیاز بشر نیز تأمین شود.

ادامه »

گستره اعتدال از منظر امام علی(ع) درنهج البلاغه

ملیحه شفیع زاده[1]

چکیده

در تعالیم قرآن و احادیث از دین اسلام و مسلمان، به عنوان دین اعتدال و امت وسط نام برده شده است که این امر اهمیت اعتدال و میانه روی را در تمامی امور جامعه اسلامی را متذکر می شود ، امری که بسیار مورد غفلت قرار گرفته است.

اعتدال و میانه روی، همان گونه که از نامش پیداست، به معنای پیمودن و گزینش راه میانه و وسط و عدم تمایل به دو طرف افراط و تفریط می باشد . اصل اعتدال، که در قرآن کریم به آن عنایت فراوانی شده است، در زندگی پر برکت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه هدی ( علیهم السلام) و در کلیه اعمال و رفتارشان به روشنی دیده می شود . آنان هرگز در هیچ امری از اعتدال و میانه روی خارج نشدند . سیره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین در همه وجوه، سیره ای معتدل بود .

در این نوشتار به  میانه روی و اعتدال از منظر روایات و سخنان امام علی(ع) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است تا در ضمن بیان لغوی و اصطلاحی و مفهوم آن، به استناد آیات کریمه قرآن و سخنان گرانبهای امام علی(علیه السلام)، اهمیت و ارزش آن و نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی و سیرتکاملی انسان در نیل به شخصیت مطلوب ایمانی مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است تا نقش اعتدال گرایی در رسیدن به کمالات انسانی و شکوفایی تمودن و تداوم نعمت ها تبیین شود.

کلیدواژه: اعتدال، میانه روی، تفریط، افراط

 ……………………………………………………………..

 [1] - طلبه مقطع سطح دو، حوزه علمیه امام صادق(ع) شهرستان شاهرود،تاریخ پذیرش مقاله1397

ادامه »

نقش خواص در لحظه های تاریخ ساز حکومت امام علی (علیه السلام)

حلیمه قادری مقدم

چکیده

خواص دو نوع اند :طرفدار حق و طرفدار باطل ،خواص طرفدار حق هم دو نوع اند گروهی تا پای جان از حق و حقیقت دفاع کرده و با بصیرت و عزم راسخ در مسیر مستقیم می مانند اما گروهی از خواص طرفدار حق در ابتدا از حق دفاع می کنند اما تا زمانی که به نفع آنها و منافعشان باشد همین که حق به سودشان نباشد چهره تغییر داده در مقابل حق شمشیر کشیده و در چاه ضلالت گرفتار می شوند .

این خواص که عمدتاً به دلیل نداشتن بصیرت و آگاهی همراه علم به بیراهه می روند انگیزه هایی چون عصبیت و تنگ نظری و دنیا پرستی آنها را به مذلّت می کشاند.فتنه های زمان حضرت علی (علیه السلام) آزمونی بزرگ برای خواص آن زمان بود.بسیاری از صحابه برجسته رسول خدا (صلی الله علیه واله) نتوانستند حکومت عدل علوی را برتابندو به مقابله با آن حضرت پرداختندو سرآمد این مخالفان  سه گروه ناکثین، قاسطین و مارقین  بودند .خواصی چون طلحه و زبیر ،ابوموسی اشعری و سعدبن ابی وقاص  به علت نداشتن بصیرت کافی  و مال پرستی ،تنگ نظری و دنیا پرستی  امام را تنها گذاشته و به جبهه باطل پیوستند.

در این میان عوام نیز پشتیبان خواص بوده و با اطاعت از خواص بی بصیرت عرصه را برای امیرالمومنین (علیه السلام)تنگ نمودند،در صورتی که می توانستند به مشعل های هدایتی  چون عمار یاسر و مالک اشتر و ابوذر غفاری بپیوندند و یاریگر امام علی (علیه السلام)باشند.

خواص بی بصیرت  اغلب عصبیت و باورهای غلط را نردبان منفعت طلبی و دنیا پرستی خود قرار می دادند .بنابراین به این باور ها  دامن زده آنها را پررنگ تر می کردند در صورتی که باید با خود سازی ،برنامه ریزی ،مشورت ،ارتباط با مردم و نظارت عوامل لغزش را از خود دور نموده و گام در مسیر مستقیم می نهادند.

واژگان کلیدی: خواص ،خواص با بصیرت،بی بصیرتی،لحظه های تاریخ ساز،حکومت امام علی (علیه السلام) نقش خواص ،عوامل لغزش خواص،زندگانی خواص

با سلام و احترام خدمت شما دانش پژوهان عزیز

امروز کتاب یکی از فارغ التحصیلان مدرسه امام جعفر صادق(ع) سطح 2 را به شما عزیزان معرفی می کنم

کتاب اصول مدیریت اسلامی از منظر امام علی (ع) نوشته خانم حوا عرب انصاری فارغ التحصیل مدرسه امام جعفر صادق(ع) سطح 2 شاهرود و محصل مقطع دکترا رشته فقه خانواده