بررسی روش های تربیتی امام علی(ع) در نهج البلاغه با تأکید بر نامه ی سی و یکم

  استادراهنما

آقای دکتر مهدی طالع زاری

نگارنده

فاطمه سادات سجادی نژاد

   تربیت در زندگی انسان نقش مؤثّر دارد و یکی از مباحث مورد توجه ادیان و مکاتب مختلف در طول قرون و اعصار بوده است. بسیاری از معضلات اجتماعی، فرهنگی، اعتقادی، اخلاقی و روحی جامعه، برآمده از تربیت نادرست است. برای تربیت نیز بهترین دوران، دوران کودکی است. زیرا این دوران، زمان و فرصتی بسیار مناسب برای انواع یادگیری ها است و روند اجتماعی شدن در سال های کودکی از سرعت بیشتری برخوردار است. آشنایی با روش های صحیح تربیت و به کارگیری آن ها توسط والدین، معلّمان، مربیان و همه کارشناسان تربیتی، سبب به وجود آمدن جامعه ای سالم، پویا و پیشرفته می شود. نیاز همه جانبه جامعه بشری به تربیت از یک سو و نبود راه کارهای منسجم و دقیق و کارآمد تربیتی از سوی دیگر، ضرورت پژوهشی جامع در این راستاست. در بین حوزه ها و مکاتب مختلف، اسلام به عنوان دین کامل و اکمل، آیین الهی زندگی انسان هاست که از آموزه های آن می توان به عنوان منبعی ارزشمند و کارآمد برای استخراج و تبیین مفاهیم و روش های تربیت استفاده نمود. نهج البلاغه به عنوان جزئی از معارف دین اسلام، دربردارنده ی شیوه های تربیتی کاملی است. هدف این پژوهش، تعیین روش ها و ابعاد تربیتی کودک از نظر حضرت علی (علیه السلام) و تطبیق آن با روش های معرفی شده در نامه سی و یکم نهج البلاغه و بررسی سخنان امیرالمؤمنین (علیه السلام) می باشد.

مهدویت و پیشگویی های آن در نهج البلاغه

خدیجه عجم[1]

چکیده

مهدویت و موعودگرایی از جمله مباحثی است که در همه ادیان مورد توجه قرار گرفته است و در دین اسلام به عنوان ضروریات دین مورد توجه قرار گرفته است. و در آیات و روایات معصومین به این امر بسیار اشاره شده است.  مهم ترین ویژگی این جامعه در عصر ظهور امنیت و عدالت در همه عرصه هامی باشد به طوری که امروزه به این جامعه، جامعه ای آرمانی می گویند. در آخر به بیان خطبه هایی از نهج البلاغه که شامل پیشگویی هایی در زمینه مهدویت و آخرالزمان می باشد پرداخته شده است.

در عصر امام مهدی مردم و جامعه به رشد عقلانی می رسند و با ظهور مصلح كل، حضرت مهدي(عليه السلام)، عدالت و اصلاح در تمام شئون هستي پديد‌مي آيد و پيشه و انديشه بشري اصلاح‌مي گردد و عقل انسان ها در هر دو بعد علمي و عملي تعديل‌مي شود. علاوه بر رشد عقلی اقتصاد شکوفا شده و هر گونه فقر و نداری از جامعه رخت می بندد. یکی دیگر از ویژگی های جامعه مهدوی ، امنیت می باشد. آگاهی و معرفت از لوازم اصلی تأمین امنیت فرهنگی است. با زنده شدن اسلام و برپایی حکومت الهی، طبیعت بشر به جایگاه اصیل خود ـ مقام خلیفه اللهی ـ واقف می شود. آنگاه فرهنگ غنی اسلامی بر پا می شود و آرامش و طمأنینه فرهنگی و معنوی باز خواهد گشت.

 جهان در طول تاریخ از ابتدا تا به اکنون منتظر منجی است و ستمدیدگان در انتظار کسی هستند که به یاری آن ها بشتابد و عدل و عدالت را در جامعه حکمفرما کند .

کلیدواژه:مهدویت، مهدی، نهج البلاغه

 …………………………………………….
[1] - طلبه مقطع سطح دو، حوزه علمیه امام جعفرصادق(ع)، شهرستان شاهرود.

«قانون گرایی و نقش آن در توسعه امنیت ملی از دیدگاه نهج البلاغه»

پژوهشگر: حمیده سلیمانیان

چکیده

قانون از نیازهای بدیهی برای زندگی اجتماعی موجودات به شمار می­ رود آن­چنان که اگر در حیات حیواناتی که به صورت دسته جمعی زندگی می­ کنند دقت شود این موضوع کاملاً ملموس می ­باشد.

علم و وجدان اخلاقی و ضمانت اجرایی و.. و آنچه افراد را از گرایش به قانون باز می­دارد چه بسا رذیلت­ های اخلاقی و آسیب­ های روحی بسیار هستند که تا درمان نشوند فرد هم­چنان قانون می­ شکند.

حضرت علی (علیه­ السلام) توصیه­ های ارزنده­ای را به مردم و رهبران و حاکمان اسلامی بیان می­ کنند که هر کدام شاخصه­ ی اصلی یک جامعه­ ی ایده ­آل و به دور از هرگونه بی ­نظمی و ناامنی است.

اگر در جامعه­ ای که پرچم لا اله الا الله بر فراز آن بالا رفته به سرمایه­ هایی چون قرآن که قانون الهی برای زندگی انسانی است و کتاب شریف نهج­ البلاغه که به خطبه ­ها و نامه­ های گران­قدر فرستاده­ی حق نورانی شده تمسک بجوییم و بهره بگیریم قطعاً به تکامل انسانی و اجتماعی نزدیک و نزدیک­تر می ­شویم و جامعه­ای با ثبات و امنیت کامل خواهیم داشت.

کلید واژه­ ها: قانون ـ امنیت ملی ـ امنیت ـ امام علی (علیه ­السلام)

مراتب استکمال نفس از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

مهناز حسینی[1]

چکیده

نفس وجودی است حقیقتی ولی دارای مراتب، پایین ترین مرتبه نفس فقط یک رتبه از بدن بالاتر است ولی بالاترین مراتب آن حتّی از اعظم ملائک نیز برتر است. اگر انسان جنبه های روحانی خود را تقویت کند با فرشتگان و ارواح پاک همراه می شود و اگر جنبه جسمانی خود را تقویت کند به حیوانات و درندگان شبیه می شود اگر بخش روحانی بر جسمانی پیروز شود و تیرگی های جسمانی را از خود دور کند علم به حقایق برای او روشن می شود و محبّت حق تعالی در او آشکار و به فضایل نیک متصف  می شود و در این حالت است که نورانیّت الهی بر او ظاهر می شود.

از آن جا که انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی است اصالت بخشیدن به هر یک از این دو بعد در حرکت وی به سوی کمال متفاوت خواهد بود و از منظر قرآن و نهج البلاغه اصالت انسان با بعد روحانی اوست و کمال و تقرب انسان به سوی پروردگارش نیز از طریق همین بعد مسیر خواهد شد. بنابراین شناخت درست از مراتب انسان، برای رشد بعد روحانی وی ضروری است همجنین برای بیان غایت انسان نیز شناخت مراتب کمال وی امری لازم می باشد.

کلید واژه ها: قرآن، نفس، عقل، استکمال، اخلاق

…………………………………………………………………

[1] - سطح دو، حوزه علمیه امام جعفر صادق(علیه السلام)

اهمیت رزق و روزی مادی در قرآن و نهج البلاغه

نگارنده

بتول فرامرزی

چکیده

رزق و روزی از جمله موضوعات  مهم و دغدغه اصلی انسان است و در آیات و روایات جلوه ویژه ای داشته است . خداوند اسباب رزق و روزی را برای انسانها فراهم نموده است پس انسان نباید در به دست آوردن رزق افراط و تفریط کنند زیرا حق متعال برای استفاده و بهره وری هر چه بهتر بندگان از نعمتهایی که در اختیار شان قرار داده اسبابی فراهم نموده تا موجب گشایش و گستردگی روزی شود و در آیات و روایات و نهج البلاغه از این اسباب در ابعاد مختلف از جمله بعد اعتقادی، عبادی اخلاقی و اقتصادی بحث شده است . انواع رزق و روزی عبارتند از رزق مادی ،معنوی،تکوینی ،تشریعی ،طالب و مطلوب ،حلال و حرام ،وغیره…اشاره شده است. امام علی (علیه السلام)می فرماید چه بخواهی و چه نخواهی خدا رزق تورا تامین کرده است و آن رزق به دنبال توست تا تو را بیابد و خود را به دنبال تو برساند ،پس به جای این که همه زندگی را برای طلب رزق خود قرار دهی ،سیر بندگی را مد نظر داشته باش.ما انسانها باید این را بدانیم که انسانی که تلاش می کند با کسی که هیچ تلاشی ندارد و فقط از دیگران انتظار کمک دارد  در رشد تعالی و سعادت با هم فرق دارند ،

 کلید واژه :رزق- روزی،گناه ،کفر ،سپاسگزاری،دعا ،صدقه، امورزش

عنوان:  فمنیسم در نهج البلاغه

پژوهشگران: 

   مریم طزرئی[1]، مریم جبله[2]،عشرت مشاوره[3]، فاطمه عامری[4]، حدیثه عامری[5]

استاد راهنما: دکتر مهدی طالع زاری

چکیده

یکی از جنبش هایی که در چند دهه ی اخیر مطرح و مورد حمایت کشورهای استعمارگر قرار گرفت جنبش فمینیسم است. این حرکت با تحریک احساسات زنان و شمارش ظلم ها و ستم های جامعه نسبت به آن ها ، توانست عده ی زیادی از بانوان را به سوی خود جذب کند؛ سپس با شعار آزادی و رهایی از یوغ بردگی مردان، از زنان خواست تا با هر آنچه که نشانه ی سلطه مردان نسبت به زنان است از جمله حجاب، عفت،ازدواج و فرزندآوری، مبارزه نماید تلاش این گروه در رفع تبعیض همه جانبه علیه زنان به حدی رسید که در سال 1980بسیاری از کشورها و سازمان های بین الملل مباحث زنان را در برنامه توسعه ی خود گنجاندند و وزارتخانه ها و اداراتی را برای بررسی این امر و حمایت از عقاید ایشان تشکیل دادند و بدین ترتیب آسیب های جبران ناپذیری را به این قشر وارد نمودند. جنبش فمینیست تنها به کشورهای اروپایی منحصر نشده و عقاید اسلامی را نیز تحت الشعاع قرار داده است ؛ به گونه ای که نهج البلاغه این کتاب ارزشمند انسانی از حملات ایشان در امان نمانده است. سؤالی که در این جا مطرح می شود این است که نظر نهج البلاغه در مورد عقاید فمینیست چیست؟ آیا نهج البلاغه مخالف حقوق و آزادی زن است؟ نویسندگان این مقاله سعی دارند با تمسک به کتاب، روایات و دیگر قرائن خاصه و عامه نهج البلاغه را از هرگونه اتهامی در این زمینه مبری سازند و بدین وسیله خط بطلانی بر تمامی عقاید فمینیست ها بکشند.

کلید واژه ها: فمینیسم، نهج البلاغه، حقوق، آزادی

………………………………………………..

[1] . کارشناس ارشد تفسیر و علوم قرآن، مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) شهرستان شاهرود .
[2] . نویسنده مسئول،  کارشناس ارشد فقه و اصول، مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) شهرستان شاهرود،
[3] . کارشناس ارشد فقه و اصول، مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) شهرستان شاهرود،
[4] . طلبه سطح 3 ، مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) شهرستان شاهرود،
[5] . کارشناس دوره عمومی ، مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) شهرستان شاهرود.

خدا شناسی در نهج البلاغه با  محوریت خطبه یک

استاد راهنما

سرکار خانم وجیهه اشرفی

 نگارنده

عاطفه عامری

چکیده

خدا شناسی از مهمترین مباحث اعتقادی ادیان الهی است و در دین اسلام، در قرآن و کلام بزرگان دین تأکید زیادی بر این اصل شده است. شناخت خدا اصلی است که سایر اصول اعتقادی بر آن استوار است. بر همین اساس حضرت علی (علیه السلام) برای خداشناسی و آثار و پیامد های آن اهمیت زیادی قائل هستند. خطبه اول نهج البلاغه یک دوره جهان بینی اسلامی است و به صفات کمال و جمال خدا ،آفرینش جهان و انسان و پیامبران و مسئله حج می پردازد. مسایل مطرح شده ابتدای این خطبه از ناتوانی بندگان در ستایش خدا و درک ذات خدا همچنین نا محدود بودن ذات خدا و نعمتهایش و شناخت خدا از راه جهان و مخلوقاتش صحبت شده است.

و به مراحل خداشناسی از اجمال تا تفصیل و توحید ذات و صفات خدا و نفی تشبیه از ذات خدا و مقام اخلاص سفارش نموده است.

واژگان کلیدی: خدا، خداشناسی، هدایت، توحید، نظم، فطرت. 

صفحات: 1 · 2

عنوان

مهدویت در نهج البلاغه

استاد راهنما:

وجیهه اشرفی

 پژوهشگر:

خدیجه عجم

چکیده

مهدویت و موعودگرایی از جمله مباحثی است که در همه ادیان مورد توجه قرار گرفته است و در دین اسلام به عنوان ضروریات دین مورد توجه قرار گرفته است. و در آیات و روایات معصومین به این امر بسیار اشاره شده است. مهم‌ترین ویژگی این جامعه در عصر ظهور امنیت و عدالت در همه عرصه‌ها می‌باشد به طوری‌که امروزه به این جامعه، جامعه‌ای آرمانی می‌گویند. در آخر به بیان خطبه‌هایی از نهج‌البلاغه که شامل پیشگویی‌هایی در زمینه مهدویت و آخرالزمان می‌باشد پرداخته شده است.

در عصر امام مهدی مردم و جامعه به رشد عقلانی می‌رسند و با ظهور مصلح كل، حضرت مهدي(عليه‌السلام)، عدالت و اصلاح در تمام شئون هستي پديد‌ مي‌آيد و پيشه و انديشه بشري اصلاح‌ مي‌گردد و عقل انسان‌ها در هر دو بعد علمي و عملي تعديل‌ مي‌شود. علاوه بر رشد عقلی اقتصاد شکوفا شده و هرگونه فقر و نداری از جامعه رخت می‌بندد.

یکی دیگر از ویژگی‌های جامعه مهدوی، امنیت می‌باشد. آگاهی و معرفت از لوازم اصلی تأمین امنیت فرهنگی است. با زنده‌شدن اسلام و برپایی حکومت الهی، طبیعت بشر به جایگاه اصیل خود ـ مقام خلیفه‌اللهی ـ واقف می‌شود. آن‌گاه فرهنگ غنی اسلامی بر پا می‌شود و آرامش و طمأنینه فرهنگی و معنوی باز خواهد گشت.

 جهان در طول تاریخ از ابتدا تا به اکنون منتظر منجی است و ستمدیدگان در انتظار کسی هستند که به یاری آن‌ها بشتابد و عدل و عدالت را در جامعه حکمفرما کند.

کلیدواژه: مهدویت، مهدی، ظهور، نهج‌البلاغه

صفحات: 1 · 2

      روانشناسی شخصیتی متحجرین از دیدگاه نهج البلاغه

استاد راهنما:

 جناب آقای دکتر محمد رضا عامریان

    نگارنده:

حکیمه سلیمانیان

چکیده:
متحجرین افرادی هستند که با تنگ نظری و بسته ی ذهنی حاضر به درک و پذیرش نوآوری ها نیستند وجودشان در جامعه اسلامی منجر به رکود و جمود اسلام و احکام آن می شود که با روانشناسی و تحلیل شخصیت آنها که متشکل شده است از رفتارها و عادت ها و تفکرات و … می توان به شناخت و ریشه ی تحجر پی برد تا برای درمان وریشه کنی این بیماری و آفت چاره ای جستجو کرد ، همانطور که برای معالجه هر بیماری ای نیازمند به شناخت و علت آن هستیم . در دوران امام علی (علیه السلام)عده ای از قاریان قرآن و افرادی به ظاهر متعبد که درکنار امام بودند دچار این بیماری شدندو در اثر آن از سپاه امام خارج شدند ودرمقابل آن حضرت قرار گرفتند و با پایبندی به ظواهر آیات و روایات و سردادن شعار لا حکم الا الله منکر ولایت امام شدند که سرچشمه همه انحرافات آن ها شد و همچنین با دخل و تصرف در احکام اسلام و افراط در عبادات و مستحبات تکلف را در دین وارد کردند و کسانی را که با آنها هم عقیده نبودند را کافر می دانستند و با نهایت خشونت به قتل می رساندند که امام علی علیه السلام ابتدا با هدایت و روشنگری بسیاری از آنها را از گمراهی نجات داد و درنهایت با باقی مانده آنها که پیشتاز جنگ با امام شدند جنگید و آنها را سرکوب کرد اما تفکر آنها در تمام مراحل تاریخ ادامه داشته و دارد که ریشه آن را ازعواملی همچون جهل ، دنیا پرستی ، تعصب باطل و عدم سعه صدر می توان دانست همچنین بهره نبردن از عقل و پیروی کورکورانه و بدون تحقیق از روایات و توجه نکردن به نقش زمان در کاربرد آنها را می توان از دلایل بوجود آمدن اشعریان و اخباری ها بعد از خوارج دانست و امروزه افرادی که بینش صحیحی از دین و دنیا ندارند با سرسپردگی به رهبران شیطان صفت به قصد قربت به کشتار مسلمانان می پردازند و نیز تفکراتی مانند جدایی دین از سیاست و وجود روحانیون بی خاصیت در حوزه های علمیه که فاقد روحیه ی انقلابی هستند و با خودخواهی دست به تخریب اعضای فعال می زنند منجر به رکود و جمود هر چه بیشتر اسلام و احکام آن می شود که برای مقابله با شیوع آفت تحجر در جامعه و افزایش متحجرین می توان از چیزی بهره برد که توسط اولین متحجرین نفی شد و آن ولایت یک رهبر فقیه می باشد و همچنین با افزایش آگاهی و بصیرت وقدرت و درک و تجزیه و تحلیل افراد جامعه نسبت به مسائل پیرامون و اعتدال گرایی از گرایش افراد به فرقه های جمود آمیز جلوگیری کرد و نیز پس از شناسایی متحجرین می توان با نصیحت و روشنگری به درمان آنها پرداخت و درصورت مقاومت آنها را از بین برد تا اسلام ناب محمدی بدون وجود مانعی در سراسر جهان گسترش یابد.

 کلید واژه ها: روانشناسی – شخصیت –متحجر –امام علی (ع)

امنیت ملّی از دیدگاه امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه

پژوهشگر:مریم عامری

چکیـده

امنیت از نیازهای اولیه زندگی به شمار می رود که از دیرباز مورد توجه و از دغدغه های بشر بوده است به این معنی که جستجوی امنیت از مهم­ترین کشش­ها و انگیزه های انسان است که با جوهر هستی انسان پیوند ناگسستنی دارد. امنیت دارای ارکانی است که اگر آن ارکان در جامعه برپا شود امنیت ملی بوجود می آید و تقویت نیز می گردد. از قبیل وحدت و اتحاد ملی، قانون گرایی، ایمان وتقوای مردمی و … که هر کدام نقش بسزایی در امنیت ملی دارند و اختلال در هر رکن می تواند موجب اختلال در ارکان دیگر شده و امنیت را تهدید کند و تبدیل به اضطراب و تشویش نماید. امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه جهت امنیت ملی اهمیت خاصی قایل است و از این رو بسیاری از سخنان ایشان بر پایه حفظ امنیت سرمایه های وجود انسان اعم از جان و مال و آبرو و ناموس آن قرار داده است که با توجه به خطبه ها و حکمت های آن حضرت در خصوص امنیت ملی می توان آن­ها را راه گشا دانست و در زندگی فردی و اجتماعی پیاده کرد.آن حضرت که پرورش یافته­ی مکتب نبوی و وحی است بیانات یک انسان معمولی نیست بلکه نشان از انسان کامل و متعالی دارد و جالب تر این­که ایشان در هر زمینه ای از امنیت که مردم را بیم داده یا بر حذر کرده اند خود نیز رعایت کرده است و اگر به مسئله­ای  توصیه و سفارش کرده اند اول خودشان به آن عمل نموده اند. پس با استفاده از قرآن و نهج البلاغه و توجه به راهکارهای آن که توسط خداوند و حضرت علی (علیه السلام) بیان شده می توان امنیت و آرامش را در جامعه بوجود آورد و تقویت نمود و این نیاز بشر نیز تأمین شود.

ادامه »