مراتب استکمال نفس از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

مهناز حسینی[1]

چکیده

نفس وجودی است حقیقتی ولی دارای مراتب، پایین ترین مرتبه نفس فقط یک رتبه از بدن بالاتر است ولی بالاترین مراتب آن حتّی از اعظم ملائک نیز برتر است. اگر انسان جنبه های روحانی خود را تقویت کند با فرشتگان و ارواح پاک همراه می شود و اگر جنبه جسمانی خود را تقویت کند به حیوانات و درندگان شبیه می شود اگر بخش روحانی بر جسمانی پیروز شود و تیرگی های جسمانی را از خود دور کند علم به حقایق برای او روشن می شود و محبّت حق تعالی در او آشکار و به فضایل نیک متصف  می شود و در این حالت است که نورانیّت الهی بر او ظاهر می شود.

از آن جا که انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی است اصالت بخشیدن به هر یک از این دو بعد در حرکت وی به سوی کمال متفاوت خواهد بود و از منظر قرآن و نهج البلاغه اصالت انسان با بعد روحانی اوست و کمال و تقرب انسان به سوی پروردگارش نیز از طریق همین بعد مسیر خواهد شد. بنابراین شناخت درست از مراتب انسان، برای رشد بعد روحانی وی ضروری است همجنین برای بیان غایت انسان نیز شناخت مراتب کمال وی امری لازم می باشد.

کلید واژه ها: قرآن، نفس، عقل، استکمال، اخلاق

…………………………………………………………………

[1] - سطح دو، حوزه علمیه امام جعفر صادق(علیه السلام)