روانشناسی رفتاری خوارج در نهج البلاغه

                                                      محمد رضا عامریان[1] – حکیمه سلیمانیان[2]

چکیده:

خوارج نخستین فرقه متحجر و جامد الفکری بودند که در صدر اسلام پیدا شدند انها به لحاظ شخصیتی ویژگی ها و رفتارهای خاص خود را داشتند که می توان منشا این رفتارها را از منظر روانشناسی عدم علم و اگاهی کافی از دین و بکار نبستن قوه ی تعقل برای استنباط نتیجه دانست همچنین دفاع بدون دلیل از اعتقادات باطل ونپذیرفتن تغییر و تحول در افکارشان موجب می شد در مقابل هر فردی که مخالف افکار انها باشد سرسختانه بایستند انها با داشتن روحیه لذت جویی و هوا پرستی در لایه های زیرین شخصیت خود میخواستند از طریق دین، دنیای خویش را اباد کنند بنابراین تمامی رفتارهای خود را در راستای این هدف تفسیر و توجیه می کردند ونیز با تنگ نظری و خود برتر بینی خویشتن را بی نیاز از سخنان حق دیگران می دانستند لذا دارای گنجایش و ظرف پذیرش حقایق نبودند در نتیجه محکم ترین دلایل اثری در وجودشان نمی گذاشت

کلید واژه ها: جهل- تعصب- دنیا پرستی – ضیق صدر

……………………………………………………………..
[1]  -مدیرگروه معارف دانشگاه علوم پزشکی شاهرود
[2]  طلبه سطح دو حوزه علمیه امام جعفر صادق (علیه السلام )شهرستان شاهرود – تاریخ پذیرش مقاله 1396

عنوان مقاله :آثار نماز در حیات دنیوی

پژوهشگر:انسیه کاظمی

چکیده

      تأکیدات فراوان قرآن و سنت نسبت به نماز دلیل بر مصالح فراوان موجود در نماز است . خداوند متعال با جعل وجوب نماز ، اراده کرده استس که به وسیله ی آن بندگان خود را به فیوضات معنوی نماز برساند و از مصالح بی شمار موجود در نماز بهره مند سازد .با پیشرفت علم، بشر به این موضوع دست یافت که هر آن چه در دین مقدس اسلام به آن سفارش شده آثار بی شماری در رشد و ارتقای انسان در جهات مختلف دارد . و اما نماز که بسیار به آن تأکید شده است مسلماً دارای آثار فراوانی است که توان ارتقای انسان را تا رضوان خداوند دارد . این آثار که بخشی در دنیا شامل حال انسان می شود و در دسته ی آثار مادی جای می گیرند فراوان است این آثار بر روح و جسم و جان انسان تأثیر می گذارند و انسان را برای یک زندگی شاد و آرام مهیا می کنند .انسان نماز گزار همیشه امیدوار به کرم و لطف کردگار خویش است . او مادام یک نیروی قدرتمند و قوی را در کنار خود حس می کند و همیشه در مشکلات و ناملایمات زندگی از او کمک می طلبد و از این طریق آرامش روحی و روانی را در خود تقویت می کند و بسیاری از بیماری های روحی و روانی را که منشأ آنها یأس و ناامیدی و احساس تنهایی و انزوا است در وجودخود سر کوب می کند.

در واقع نماز یک داروی معنوی است که انسانها را از بسیاری از بیماری های روحی و جسمی مصون می دارد و یا به درمان آن ها می پردازد . نماز یک هدیه الهی و یک نعمت عظیم برای بندگان مطیع و خاشع خداوند کریم است . امیدوارم همه ما جزء بندگان برنده ی خداوند باشیم تا بتوانیم از برکات این هدیه ی مبارک الهی بهره مند شویم .

كليد واژه

نماز،  تعظيم ، سجده، عبادت

شرایط و آثار تلاوت قرآن از منظر قرآن و سنت

لیلا جهانی

چکیده

قرآن اولین و مهم­ترین و پربارترین نعمت الهی است زیرا انسان، تنها در سایه تعلیم خداوند و به دریافت و تلقی قرآن به کمال نهایی خویش می­رسد و تا قرآن نباشد، کسی به مقام انسانیت راه نمی­یابد.

برترین نعمت خدا یعنی قرآن کریم « احسن الحدیث » نیز هست، بهترینِ سخن و زیباترین کلامی است که خدای سبحان نازل فرموده، چه از نظر الفاظ و عبارات و چه از نظر محتوایی.

همه روایاتی که به نحوی قرآن را بها و قلب­ها، چشمه علم برای علماء مایه حیات و زندگی واقعی قلوب اهل بصیرت می­باشد. در واقع به تدبر در قرآن کریم سفارش می­کنند؛ چرا که عالمان واقعی و اندیشمندان ربّانی هنگام برخورد با ایات الهی به تدبر و تفکر پرداخته، راه­های هدایت و سعادت را جستجو می­کنند. هر که با قرآن انس پیدا کند می­تواند آیات آن را راهنمای خود قرار دهد و علاقه و محبت باید نسبت به آیات قرآن کریم شناخت پیدا کرده در آن تدبر کند. محتوایش را دریابد و سپس با عشق، با آن ارتباط فکری و عملی برقرار نماید. با تدبر در قرآن موجب گرایش خوبی­ها و کسب آگاهی و حق­شناسی و اطلاع پیدا کردن بر حکمت­ها و شناخت خداوند می­شود که ائمه (علیهم السلام) نیز به آن تأکید می­کنند که ثواب تدبر در قرآن از ثواب نمازهای مستحبی بالاتر است. و تفکر در آن نعمتی است که پروردگار به انسان­ها ارزانی داشته است. قرآن با تفکر کردن در آن انسان­ها را به رهایی از ظلمت و تاریکی نفس دعوت کرده است. پس قرآن کتاب آسمانی است که ارزش بسیاری دارد و هدایتگر انسان­ها در همه زمان­هاست، که تلاوت این کتاب آسمانی در روح و جسم آدمی تأثیر دارد، که شفای هر مریضی می­باشد.

کلید واژه: قرآن، تلاوت، تدبر، تدبیر

حق و باطل و نحوه ی تشخیص آن از منظر نهج البلاغه

مرضيه زماني

چكيده

شناخت حق و باطل مخصوص به زمان و مكان خاصي نيست ، بلكه اتفاقي است كه در همه جا به چشم مي خورد .و اين يك نبرد موضعي نيست . به همين خاطر انسان همواره به دنبال اين خصوصيت فطري خود يعني شناخت حق از باطل است.

از آن جا که کلام خدا و پیامبران الهی و ائمه معصوم منطبق بر فطرت الهی است، این مقاله برآن است که ملاک های تشخیص حق از باطل و بررسي و تبيين حق و باطل را با استناد به فرازهايي از نهج البلاغه؛ که مجموعه ای از سخنان پر نور و عالمانه ی حضرت علی(علیه السلام) است ؛  مورد بررسی قرار دهد. 

كه در بخش اول ابتدا معاني حق و باطل را مورد تعریف قرار می دهد و با استناد به سخنان حضرت علی (علیه السلام) در اين زمينه نشانه هاي حق و باطل را بیان می کند و راه های رسیدن به حق و مرز بین حق و باطل از جمله مباحث اين فصل است . و درفصل دوم مشتبه شدن باطل به صورت حق ، معيار حق و حقيقت از منظر آن حضرت مورد بررسي قرار گرفته است كه درادامه بحث از روش شناخت پيروان حق و اهل باطل و راه هاي شناخت پيروان حق و پيروان باطل سخن گفته است و در قسمتي موانع تشخيص حق را بيان كرده و درنهايت سرانجام پيروان حق و پيروان باطل از عناويني است كه از آن سخن گفته شده است . ودر بخش آخر تحقیق به کاربرد حق و مصادیق آن از جمله ماجرای سقیفه ، فتنه جمل و در نهایت به حکومت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه شریف) كه پايان مبارزه حق و باطل مي باشد كه در آن لشكر حق پيروز شده و بساط باطل برچيده مي شود اشاره شده است .

كليد واژه : حق ، باطل ، معيار ، فتنه ، شناخت

مدیریت زمان با الگوگیری از زندگی اهل بیت(علیهم السلام)

مریم بیگم طباطبایی

چکیده

مدیریت زمان از بحث های مهم و مطرح مدیریت است و دانشمندان علم مدیریت اصولی برای استفاده بهینه از زمان بیان کرده اند.در اسلام نیز توجه خاصی به این موضوع شده و در آموزه های دینی ، مسلمانان توصیه شده اند تا با توجه به اهداف  والای الهی و به منظور رسیدن به کمال  و سعادت ابدی ، از بطالت در گذراندن عمر بپرهیزند و با شناخت نیازها و اولویت بندی آن ها و برنامه صحیح و محاسبه ، بر چگونگی صرف عمر خویش ، نظارت کنند. البته راهکارهایی برای استفاده بهینه از وقت وجود دارد مثل یادداشت برنامه، محاسبه کارها،،عدم مقایسه خود با دیگران ،آهستگی و پیوستگی در کارها و مراقبت از دستاوردها و.. که همه کمک می کند تا زندگی منظم و مطلوبی داشته باشیم و حسرت عمر از دست رفته را نخوریم.

بدیهی است که برای دستیابی به چنین برنامه ای، هم به تلاش و اجتهاد علمی نیاز است و هم به کوشش و جهادعلمی ،که سعی کرده ایم در این تحقیق به هردو جنبه اشاراتی داشته باشیم.

برای رسیدن به این مقصود ابتدا باید معنا و مفهومی از مدیریت و مدیریت زمان  ارائه دهیم و بعد به اهمیت و ضرورت آن در معارف دینی اشاراتی  داشته باشیم .

با بهره گیری از اصول و شیوه های مدیریت زمان وشناخت ویژگیها وآسیبهای آن نیز می توان تا حدودی به اهداف دلخواه رسید و بازدهی و بهره وری خود را افزایش داد ، اما با جست و جو در معارف نورانی پیامبر اکرم (ص) واهل بیت (ع) مشخص می شود که علم حقیقی نزد آنان است و ایشان با رهنمودهای ارزشمند خویش به این اصول و راهکارها اشاره کرده اند .

 لذا با بررسی  و جمع بندی روایاتی که در این خصوص آمده می توان نیازهای چهار گانه روزانه انسان را از منظر اسلام در این نمونه ها خلاصه کرد: کار و تلاش ، عبادت، استراحت وتفریح  بنابراین ، لازم است انسان اوقات خود را به گونه ای مدیریت کند که این نیازها در آن برآورده شود این تحقیق در سه بخش  تنظیم شده است که بخش اول، شامل دو فصل کلیات ومفهوم شناسی است و بخش دوم که پاسخ به پرسش های فرعی است مشتمل بر دو فصل است : فصل اول بیانگر اصول  و روش های مدیریت  زمان است ، فصل دوم آسیب شناسی مدیریت زمان و بخش سوم که پاسخ به پرسش اصلی است و مهم ترین بخش این پژوهش  است در 4 فصل تنظیم شده است: فصل اول عبادت، فصل دوم کار و تلاش ، فصل سوم خواب و تفریحات سالم ، فصل چهارم نمونه هایی از وقت شناسی در زندگی ائمه اطهار و بزرگان.

در آمدی بر گواهان در روزقیامت از دیدگاه قرآن

فرزانه زمانی

چکیده

موضوع پژوهش که در پیش رو دارید در آمدی بر گواهان در روز قیامت از دیدگاه قرآن است. هدف از این تحقیق بررسی بعضی از مسائلی است که در روز قیامت اتفاق می افتد و یکی از مسائل مهم آن شهادت گواهان و شاهدان بر اعمال روز قیامت است که پیرامون آن مسائلی را ذکر نمودیم. من در گردآوری این تحقیق از منابع معتبری استفاده کردم. و روش کارم در ارائه این تحقیق کتاب خانه ای است. واژگان کلیدی این تحقیق ، گواهان،قیامت است . پس از جمع آوری مطالب به برخی نتایج رسیدم که به آن اشاره می کنم.

زندگی ما به همین دنیا ختم نمی شود و آخرت و روز حسابی هم هست و در آن جا عدالت خداوند برای ما به نمایش گذاشته می شود و اعتقاد و باورها در مورد این که کسانی هستند که به اعمال ما گواهی می دهند و حتی لحظه ای از یاد ما غافل نیستند اگر چه که ما در دنیا غافل از یاد خدا بودیم و کارهایی انجام دادیم که روزی آن ها را فراموش کردیم و لیکن خداوند و گواهانی هستند که شاهد بر همه اعمال ما هستند و آن ها در  آخرت بر اعمال ما گواهی می دهند. پس می فهمیم که هیچ کاری در دنیا بدون حساب نبوده و هر آن چه که انجام می دادیم از نیک و بد در دفتر اعمال ثبت و ضبط شده تامدرکی باشد برای روز جزا.

کلیدواژه: شاهد،گواه،قیامت

کارگاه مهارت کرسی آزاد اندیشی در روزهای یکشنبه و دوشنبه با حضور جمعی از طلاب علاقمند و با حضور استاد آقایی در سالن اجتماعات مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) شاهرود برگزار گردید.

ادامه »

حزن و اندوه از دیدگاه قرآن و روایات

فهیمه کوهی

چکیده

موضوع پژوهشی که پیش روی شماست تحت عنوان حزن و اندوه از دیدگاه قرآن و روایات می­باشد.

انسان بالفطره طالب شادی و سرور است. خدای تبارک و تعالی در آیات الهی یکی از ویژگی­های مؤمنین را شادی و سرور دانسته و وعده اعطای آن را به انسان داده است.

با توجه به آیات و روایات یکی از ویژگی­های دنیا پیچیدگی و همراهی آن با غم ها و شادی هاست. ولي به طور تكويني در مقابل خوشی و شادی ها غم و اندوه نیز وجود داردو از آن­جا که  انسان موجودی است چندبعدی و بعد احساس و عاطفه یکی از ابعاد وجودی وی میباشد ، به همین جهت گاهی اندوهگین و گاهی شاد ومسرور است . اما اندوه­ها و غصه­ها به خودی خود ارزشی ندارند بلکه زمانی که زمینه را برای شکوفایی و تکامل انسان فراهم آورند ارزشمند خواهد بود. و هم­چنین حزنی که نقش و تأثیر بسزایی در سازندگی مؤمن داشته و مؤمن آن را طریقی برای تزکیه نفس قراردهد، مطلوب و ستایش شده است.

حزن و اندوه به سبب عوامل مختلفی در انسان بروز پیدا می­کند از جمله: میل و رغبت بی­اندازه به مظاهر دنیا، گناه، تنگدستی و… که می­توان بينش و تربیت اسلامی و تقویت ایمان و توجه به ناپایداری دنیا را بعنوان راه­های درمان آن برشمرد.

شادی نیز یکی از نیازهای ضروری آدمی است که دارای جایگاه خاصی در قرآن می­باشد. دین اسلام به دلیل فطری بودن به همه نیازهای بشر از جمله شادی پرداخته و آن را در متون دینی تعلیم داده است. اما نه شادی عبث و بیهوده، بلکه شادی توأم با اهداف الهی که باعث کمال والای انسانی می­گردد.

از جمله جلوه­های افزایش شادی و شادکامی و نشاط پایدار معنوی، استفاده از رهنمودهای دین، کم کردن وابستگی­ها، توکل به خدای متعال، اصلاح اندیشه­ها و در نهایت خداباوری است.

هدف از این پژوهش: تفهیم و شناساندن معنای واقعی حزن و اندوه و شادی و اهمیت آن ودستیابی به این نتیجه که حزن ، شادی و نشاط تا زمانی که به حد افراط نرسیده مطلوب شمرده میشود.

کلید واژه

اندوه: غم، حزن، خوف،شادی

رویکردی فقهی درباره تغییر جنسیت

نگارنده:مبینا قمی

چکیده

تغییر جنسیت به معنای تبدیل جنس پسر به دختر و یا برعکس به عنوان یک پدیده خارجی و نو ظهور زمینه ساز مباحث فراوان فقهی و حقوقی است و غالباً این مباحث در باب «حقوق خانواده»مطرح  است مانند جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت دارای اهمیت است .

موضوع تغییر جنسیت به لحاظ وسعتش ارائه تحقیق جامع درباره آن دشوار به نظر می رسد از یک سو مسائل فقهی ، حقوقی و قانونی و از سوی دیگر جنبه های روان کارانه و ارزش های اخلاقی و حتی جنبه های تاریخی فلسفی و اسطوره ای از تغییر جنسیت موضوعی ساخته است که مباحث مطروح درباره آن را پایان ناپذیر می کند.

امروزه بررسی مسئله «تغییرجنسیت»نه تنها از دید پزشکی مهم است بلکه به لحاظ مبحث فقهی و حقوقی نیز حائز اهمیت است .

در این مقاله بخش پزشکی و فقهی را مورد بررسی قرار داده و در آخر  هم نظر علما را ذکر کرده است که علما عصر حاضر با چه شرایطی با این عمل جراحی موافقت نموده اند.

بیشتر علما بر این نظر هستند که این عمل جراحی اگر با تجویز پزشک باشد و مفسده ای نداشته باشد و فقط برای درمان فرد مبتلا باشد، اشکالی ندارد.

کلید واژه ها :تغییر، جنسیت، پزشکی، فقهی

روز دوشنبه 96/11/23 مقارن با شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) نشستی با عنوان « تحلیل جامعه شناختی جامعه اسلامی بعد از رحلت پیامبر(ص) با تاکید بر خطبه زهرا(س)» با حضور کارشناس محترم جناب آقای دکتر مهدی عباسی استاد دانشگاه و مدرس حوزه ی علوم اسلامی دانشگاهیان شاهرود در مدرسه علمیه برگزار گردید.

ادامه »