روش های مؤثرانتقال معارف دینی به (کودکان،نوجوانان و جوانان)

نگارنده:لیلا پورحاجب

چکیده:

کودک قبل از آنکه عقلش به فعلیت برسد و قادر به درک مطالب علمی گردد، فطرت توحیدی و عواطف اخلاقی در ضمیر او فعلیت دارد و برای پذیرش تربیت آماده است. لازم است پدر و مادر ، به ارزش این فرصت مهم، متوجه باشند و از بیداری فطرت ایمانی و احساسات کودک، حداکثر استفاده را بنمایند و از دوران طفولیت ، در روان وی، ایمان به خدا و سجایای اخلاقی را پرورش دهند و بیش از آنکه عقلش به خوبی شکفته شود و در راه تحصیل علم و درک حقایق عقلانی قدم بردارد، طفلی پاک نهاد و باایمان ، خوش اخلاق و مورد اعتماد، بار آمده باشد.

بشر قبل از آنکه در راه اثبات وجود خداوند از نیروی عقل استفاده کند فطرتاً به خداوند جهان متوجه است. برای ایجاد حس ایمان در کودک، استدلالهای عقلی ضرورت ندارد، تنها نیروی فطری و شناخت طبیعی که در نهاد خود اوست برای پرورش ایمان کافی است.

طفل را با اتکاء به سرشت فطری خودش می توان به آسانی خداپرست بار آورد و او را به پروردگار خالق و مهربان ، مؤمن و معتقد نمود. والدین و مربیان، باید متوجه باشند که در راه تربیت کودک، مذهب بزرگترین یار و مددکار آنهاست ایمان و اعتقاد، مشعلی است که تاریکترین راه ها را، روشن می کند وجدانها را حساس و بیدار می سازد هر کجا که منحرفی وجود داشته باشد او را به آسانی به سوی راستی رهبری می کند.

مبانی ایمان و تعالیم اسلامی برای کودکان، به اندازه ای مورد توجه پیشوای گرامی اسلام بوده که صریحاً از پدران و مادرانی که به تربیت دینی کودکان خود بی اعتنا هستند برائت و دوری جسته  و آنانرا وابسته به خود، ندانسته است.

کلید واژه: پرورش – توحید – ایمان – کودکان

فهرست مطالب

عنوان      صفحه                                                                                                                

مقدمه. 1

فصل اول:کلیات و مفهوم شناسی.. 2

1-تعریف و تبیین موضوع: 1

2- اهمیت و ضرورت تحقیق: 1

3- اهداف و فوائد تحقیق: 1

4- پیشینۀ موضوع تحقیق: 2

5- سؤال های تحقیق: 2

6- فرضیه تحقیق: 3

7- پیش فرض های تحقیق: 3

8- روش تحقیق: 3

9- مفاهیم و متغیرها: 3

10- ساختار تحقیق: 3

مفهوم شناسی: 4

فصل دوم: ضرورت تربیت فرزندان بر پایۀ ایمان. 7

نقش تفکر در تربیت.. 8

شناخت و یادگیری از طریق طرح مسئله. 9

“نقش بازی و قصه گوئی". 10

رفتار و ارتباط پدر و مادر الگو برای کودکان. 10

تغییر رفتار انسان. 11

روشهای تربیتی.. 12

فصل سوم: روش های صحیح تربیت.. 13

روش تربیت کودک در هفت سال اول. 14

سبک و شیوۀ تربیت از طریق قرآن. 14

تضاد در گفتار و رفتار و پیامدهای آن. 16

شرایط امر به معروف و نهی از منکر. 18

فصل چهارم: تعلیم و تربیت بر پایۀ معرفت فطری.. 20

تربیت بر اصل فطرت.. 20

اثر ایمان بر وجدان اخلاقی.. 22

آثار ترقی سطح فرهنگ بشر در تربیت.. 24

پیامد منشأ ایمان در اعمال و رفتار 25

ایمان قویترین دارو 27

نمونه بارز ایمان در تاریخ. 28

ایجاد امید وابسته به ایمان در کودکان. 28

فصل پنجم: تعلیم و تربیت براساس ساختار وجودی انسان. 30

تفاوت انسان و سایر موجودات زنده 31

اعضاء لازم برای زندگی.. 32

تکامل بشر. 33

موجودات ذره بینی.. 34

هدایت الهی در جهان. 34

ارزش تربیت.. 36

محتویات سرکوب شده 37

احیاء انسانیت.. 37

پناهگاه بشر. 38

جسم و جان کودک.. 38

بزرگترین مربی بشر. 39

نتیجه: 41

منابع و مأخذ. 42

 

   مقدمه
پدران و مادران مسلمان موظف­اند از دوران طفولیت کودک را با ایمان تربیت نمایند و فطرت خداپرستی را در روان او بیدار کنند، بوسیله عبادات تمرینی، کودک را به اطاعت از اوامر الهی وادارند و در پرتو ارتباط با خداوند او را انسانی شایسته تربیت نمایند.

تأثیرات الهامات مذهبی در بشریت عمیق­تر از افکار فلسفی بوده و در تمدنهای گذشته مذهب، پایه و اساس زندگی خانوادگی و اجتماعی را تشکیل می­داده است. همانطور که حفظ حیات و سلامت جسم، نیازمند به فعالیت مداوم اقتصادی و مراقبتهای بهداشتی است، حفظ سلامت روان نیز محتاج به فعالیتهای پیگیر و مراقبتهای مداوم است.

کسی که به تعالی روان و پاکی ضمیر علاقمند است باید تمام گفتار و رفتار خودرا تحت مراقبت دقیق قرار دهد، پیرامون گناه و ناپاکی نگردد، زبانش به سخنان ناروا و پلید آلوده نشود. لازم است همه روزه به حساب خود رسیدگی کند و اعمال خویش را در کمال دقت بررسی نماید.

تمامی امور ذکر شده و امور انسانی و رفتارهای اجتماعی و اخلاقی و روانی صحیح یک انسان سرچشمه در تعلیم و تربیت اسلامی فرد در کودکی و قبل از تولد او دارد. تزکیۀ نفس و توجه به جهات معنوی از وظائف یومیه تمام افراد مردم است، برای نیل به کمال لایق انسانی، لازم است هر یک از افراد بشر، همه روزه به موازات فعالیتهای مادی و جلب لذائذ غریزی، متوجه جهات روحانی خود باشند و در راه تعالی روان خویشتن نیز کوشش نمایند.

منابع و مأخذ

1- قرآن

2- امین زاده، محمدرضا ( فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی) انتشارات در راه حق زمستان1376 .

3- امین، ابراهیم ( اسلام و تعلیم و تربیت ) چاپخانه موسسه بوستان کتاب1391 .

4- بهشتی، احمد ( مسائل و مشکلات تربیتی) چاپخانه سپهر، بهار 1386 .

5- حجتی، محمدباقر( آداب تعلیم و تعلم در اسلامی)، دفتر نشر فرهنگ اسلامی 1367.

6- حجتی، محمدباقر( اسلام و تعلیم و تربیت)، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1386 .

7- حاجی زاده، مسعود ( کلیدهای رفتار با نوجوانان ) موسسه انتشارات صابرین، 1377 .

8- شریعتی، علی ( فلسفۀ تعلیم و تربیت ) ناشر بعثت، تهران.

9- شریعتمداری، علی ( تعلیم و تربیت اسلامی ) نهضت زنان مسلمان،1360 .

10- عرسان کلائی، ماجد ( سیر آرای تربیتی در تمدن اسلام ) بهروز رفیعی – پژوهشگاه حوزه و دانشگاه مرکز مطالعات فرهنگ شهر تهران 1386 .

11- قائمی مقدم، محمدرضا ( روشهای آسیب زا در تربیت )، موسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه 1385 .

12- مروجی طبسی، محمد جواد ( حقوق فرزندان در مکتب اهل بیت )، مؤسسه بوستان کتاب 1389 .

13- مطهری، مرتضی ( سیری در سیرۀ نبوی )، انتشارات صدرا 1385 .

14 – مطهری، مرتضی ( تعلیم و تربیت اسلامی )، نهضت زنان مسلمان 1360 .

15- میر باقری، محسن ( به رنگ آسمان، بایسته های خانواده از دیدگاه قرآن ) ، موسسه خدمات، مشاوره ای جوانان و پژوهشهای اجتماعی 1388 .