نقش دولت در تحقق اقتصاد مقاومتی

نگارنده

معصومه اشرفی

اقتصادمقاومتی بعدی ازاقتصاداست که درباره مواجهه با تهدیدهای بیرونی یک کشور در حوزه اقتصاد یا موثر در اقتصاد مطرح میشود.

اقتصاد مقاومتی را نمی‌‌‌توان صرفاً مقاومت اقتصادی دانست، بلکه ایجاد امنیت و ثبات در اقتصاد و عدم تزلزل در برابر شوک‌‌‌های خارجیاقتصادی یا همان استقلال اقتصادی از شاخصه‌‌‌های بارز اقتصاد مقاومتی است. دشمن در طول چند دهه‌ی اخیر، تمام ابزارهای مبارزه با تفکر جمهوری اسلامی را امتحان کرده است، اما ابزاری که همیشه در کنار ابزارهای دیگر بوده مبارزه‌ی اقتصادی است که امروز تبدیل به آخرین و مؤثرترین ابزار دشمن شده است.

یکی از ترفندهای دشمن و نظام سلطه برای عقب نگه داشتن کشورها، ایجاد بحرانها و نوسانات کاذب در اقتصاد آن کشورست. این بحرانها می توانند از یک سو تهدید و از یک سو فرصت قلمداد شوند. اگر مردم و مسولین کشور صرفا به فکر راه حلهای کوتاه مدت، مقطعی و به اصطلاح مسکنی باشند، ساختارهای اقتصادی تغییری نکرده و همه امکانات کشور صرف فرو نشاندن نزاعها و نوسانات خواهدشد و منابع کشور به هدر خواهد رفت. در این صورت قطعا چنین شرایطی یک تهدید بزرگ محسوب می شود. اما اگر این فشارها باعث تغییر واصلاح در ساختارهای اقتصادی یک کشور گردد، در نهایت به خودکفایی، استقلال و بی نیازی کشور منجرمی می شود که همان مقاوم سازی اقتصادست. لازمه این امر، حضور یک تفکر نظام مند، بلند مدت و استراتژیک است تا بتواند این فرصتها را در ساختار کشور فراهم نماید.

مصالحه و سازش با قدرتهای سلطه گر، موجبات افزایش وابستگی، برونزایی اقتصاد، تعطیلی نهادهای تولیدی و مزیتهای بومی و نهایتا فلج شدن کل اقتصاد را به همراه دارد که با منافع مردمی ناسازگارست. ما نمی خواهیم به شیوه برخی کشورهای منطقه با غرب تعامل خام فروشی در ازای تسهیلات وارداتی داشته باشیم. برده وار باج بدهیم و کالاهای لوکس مصرفی وارد نماییم. عزت و استقلال ملی در برابر زیاده خواهیقدرتهای سلطه جو، احیاکننده توانهای داخلی کشور است. البته این امر به معنای انزوا یا کناره گیری از اقتصاد جهانی نیست بلکه برعکس، اقتضای تمدن چندهزارساله ایران اسلامی، تعاملی شکوهمندانه و عزت­مندانه با اقتصاد جهانی است، به طوری که قواعد این بازی مقتدرانه به نفع مردم کشورمان رقم بخورد. سازش با غرب (تحت هر عنوانی از قبیل تنش زدایی، تعامل و…) درشرایط فعلی که هنوزساختارهایتولیدی کشوربه خودکفایی نرسیده است وتوان اقتصادی موردنیازبه فعلیت نرسیده است، تعاملی تحقیرآمیز خواهد بود و مارا به یک خام فروش دلال صفت، تبدیل خواهد کرد.

 اقتصاد مقاومتی مجموعه‌ای از استراتژی‌هایی است که در شرایط تحریم تجویز می‌شود. در این استراتژی تمامی عوامل اقتصادی اعم از دولت، تولیدکنندگان و خانوارها وظایفی را عهده‌دار می‌شوند که اجرای آن‌ها نه تنها آسیب‌پذیری اقتصاد در شرایط تحریم را به صفر می‌رساند، بلکه باعث شکوفایی و رشد اقتصادی در شرایط مذکور نیز می‌شود[i].

دولت در شرایط امروز اقتصاد ایران، بزرگ ترین رسالت را دارد. هر یک از سیاست هایش از اهمیتفوق العاده ای برخوردار است، هزینه فرصت ها به شدت بالاست و نیاز به هوشمندی و دقتخاصی از ناحیه دولت احساس می شود.از جمله سیاست های مناسب از ناحیه دولت در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی عبارتند از:

الف) تثبیت نرخ ارز وثبات قیمت ها

یکی از ملزومات تحقق اقتصاد مقاومتی از دیدگاه مقام معظم رهبری  ، مدیریت یا تثبیت قیمت ارز در بازار است. نوسانات موجود در بازارارز، زمینه نابسامانی در امر تولید، عرضه و مصرف کالا را فراهم می سازد و در یک جمله بازار رادچار اختلال می کند. از این رو دولت، به عنوان اصلی ترین مقام تصمیم گیری در سیاستهایمالی و ارزی کشور، می تواند بخش قابل توجهی از نوسانات موجود در بازار ارز را با تدابیرپیشگیرانه و اتخاذ سیاست های مناسب حداقل رسانده تا در آینده، اقتصاد کشور دچار شوکهای شدید ناشی از اتخاذ تدابیر سطحی و زود گذر نشود. توزیع مناسب و به اندازه ارز به بازار،توجه به صنایع و مایحتاج عمومی مردم، در اولویت قرار گرفتن اخذ ارز مورد نیاز، تعیین نرخ مرجعمناسب با توجه به شرایط بازار و… می تواند بخشی از تدابیر دور اندیشانه دولت در کنترل قیمتو بازار ارز محسوب شود. از این رو لازم است، بخش های تاثیرگذار بر بازار، با اعتماد به نظراتکارشناسان دلسوز اقتصادی، زمینه را برای تحقق اقتصاد مقاومتی به عنوان شاه کلید عبورکشتی نظام از حوادث پیش روی خود، بیش ازپیش فراهم نمایند.

یکی  دیگراز زیر ساخت های اقتصاد مقاومتی که به آن توجه کمتری شده است، مسأله تورم است که بعضاً نحوه بودجه ریزی و برخی تصمیم گیری ها درنظام پولی و مالی موجب تورم زایی شده است. تورم درحال حاضر تبدیل به بیماری اقتصادی کشور گردیده و این مسئله باعث شده که درعرصه بین المللی، صادرات کشور دچار مشکل شود و در طرف مقابل واردات افزایش پیدا کند و دلیل آن بالا بودن قیمت کالاها در داخل کشور است. اقتصاد در شرایط تورمی بازدهی ندارد و به موجب آن تولید داخل افزایش پیدا نمی کند و بیکاری افزایش می یابد و در نتیجه، بالا رفتن نرخ بیکاری درجامعه و افزایش مفاسد اجتماعی، متعاقبا هزینه های اجتماعی و سیاسی و امنیتی کشور افزایش یافته و این مسئله کشور را از تحقق اقتصاد مقاومتی دور خواهد کرد.بنابر این یکی از وظایف مهم دولت در تحقق اقتصاد مقاومتی  ، ثبات قیمت هاست[ii].

ب) اشتغال زائی وکار آفرینی مفید

اشتغال در کشور امنیت عمومی را به دنبال خواهد داشت که می تواند مشکلات فرهنگی را نیزمرتفع کند. بنابراین ایجاد فرصت های شغلی از سوی دولت امری ضروری تلقی می گردد. درشرایط کنونی افزایش فرصت های شغلی، یکی از الزامات و اقدامات مهم مقامات مسئول دردولت محسوب می شود، چرا که در راستای دستیابی به اقتصاد مقاومتی، نیازمند نیروی کاربیشتر در کشور هستیم. از جمله راهکارهای لازم برای رفع موانع اشتغال زائی عبارتند از؛ تغییرنگرش دولت به بخش خصوصی، ایجاد امنیت اقتصادی، مبارزه با مفاسد اداری، کنترل مهاجرت ازروستاها به شهرها و از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و کنترل اقتصاد زیر زمینی….

 همچنین اقتصاد مقاومتی زمانی شكل می‌گیرد كه از همه منابع مادی و انسانی به درستی بهره گرفته شود و مدیریت دقیق و عالمانه مالی انجام گیرد و فضای كسب و كار بهبود یابد و كارگران خبره و كارشناس در هر بخشی به كار گرفته شوند؛ زیرا در این صورت هرگونه فشار بیرونی را می‌تواند به سادگی دفع كند و بی توجه به منابع خارجی كه سلطه گران به عنوان اهرم فشار به كار می‌گیرند، خود مستقل به روند رو به رشد خود ادامه دهد.

تجارت و بازرگانی، عامل رشد و شكوفایی اقتصادی تجارت و بازرگانی به سبب آن كه كارآفرینی و اشتغال‌زایی واقعی است، نه تنها در گردش سالم اقتصاد جامعه كمك می‌كند، بلكه عامل رشد و شكوفایی اقتصادی جامعه و تحقق اقتصاد مقاومتی خواهد بود به شرط اینكه به درستی مفهوم آن شناخته و به كار گرفته شود.

تجارت و بازرگانی به معنای داد و ستد و بازاریابی كالا و خدمات است. تاجر و بازرگان با ارتباط گیری با مناطق مختلف و اقشار گوناگون جامعه یا جوامع دیگر بر آن است تا منابع مورد نیاز تولید را تهیه و تامین و در اختیار تولیدگران قرار دهد و یا كالای تولیدی را در جامعه عرضه كند و به دست خریدار برساند.یكی از عوامل اصلاح جامعه، تجارت و داد و ستد عادلانه استچرا كه یكی از محورهای اصلی اقتصاد را تجارت و داد و ستد در كنار تولید و مصرف تشكیل می‌دهد، زیرا همان اندازه كه تولید در شكوفایی اقتصادی نقش دارد و اصلاح تولید به معنای اصلاح اقتصاد و سلامت اقتصاد و جامعه دارد، همچنین توزیع درست كالا كه از طریق داد و ستد و تجارت انجام می‌گیرد، نقش اساسی در سلامت اقتصادی و رشد آن و نیز سلامت جامعه دارد.

تجارت و بازرگانی به معنای داد و ستد و بازاریابی كالا و خدمات است. تاجر و بازرگان با ارتباط گیری با مناطق مختلف و اقشار گوناگون جامعه یا جوامع دیگر بر آن است تا منابع مورد نیاز تولید را تهیه و تامین و در اختیار تولیدگران قرار دهد و یا كالای تولیدی را در جامعه عرضه كند و به دست خریدار برساند[iii].

ج) حمایت از تولید ملّی

یک بخش مهم از مسائل اقتصادى برمیگردد به مسئله‌ى تولید داخلى. اگر به توفیق الهى و با اراده و عزم راسخِ ملت و با تلاش مسئولان، ما"بتوانیم مسئله‌ى تولید داخلى را، آنچنان که شایسته‌ى آن است، رونق ببخشیم و پیش ببریم، بدون تردید بخش عمده‌اى از تلاشهاى دشمن ناکام خواهد ماند. پس بخش مهمى از جهاد اقتصادى، مسئله‌ى تولید ملى است. اگر ملت ایران با همت خود، با عزم خود، با آگاهى و هوشمندى خود، با همراهى و کمک مسئولان، با برنامه‌ریزىِ درست بتواند مشکل تولید داخلى را حل کند و در این میدان پیش برود، بدون تردید بر چالشهائى که دشمن آن را فراهم کرده است، غلبه‌ى کامل و جدى پیدا خواهد کرد. بنابراین مسئله‌ى تولید ملى، مسئله‌ى مهمى است.

اگر ما توانستیم تولید داخلى را رونق ببخشیم، مسئله‌ى تورم حل خواهد شد؛ مسئله‌ى اشتغال حل خواهد شد؛ اقتصاد داخلى به معناى حقیقى کلمه استحکام پیدا خواهد کرد. اینجاست که دشمن با مشاهده‌ى این وضعیت، مأیوس و ناامید خواهد شد. وقتى دشمن مأیوس شد، تلاش دشمن، توطئه‌ى دشمن، کید دشمن هم تمام خواهد شد.

سهم دولت در این کار، پشتیبانى از تولیدات داخلىِ صنعتى و کشاورزى است. سهم سرمایه‌داران و کارگران، تقویت چرخه‌ى تولید و اتقان در کار تولید است. و سهم مردم - که به نظر من از همه‌ى اینها مهمتر است - مصرف تولیدات داخلى است"[iv].

یکی از اقدامات مهم جهت رونق تولیدات ملی ، برندسازی است .  در همه جوامع معمولا مصرف کنندگان  بدنبال مصرفکالاهایی هستند که دارای برندهای معروف می باشند . لذا از وظایف مهم دولت و وزارت صنایع نظارت دقیق بر تولیدات  وارتقاء کیفیت کالاهای وطنی و برند سازی تولیدات با کیفیت بالا وتبلیغ از سوی رسانه ملی و ایجاد رقابت بین تولید کنندگان برای رسیدن به استاندارهای جهانی می باشد.

د) توجه جدی به شرکت های دانش بنیان

از منظر مقام معظم رهبری، یکی از بهترین مظاهر و موثر ترین مولفه های اقتصاد مقاومتی، شرکت های دانش بنیانند که می توانند اقتصاد مقاومتی را پایدار تر کنند. رهبر معظم انقلاب اسلامی، رشد اقتصادی حقیقی را در گرو تولید ثروت از طریق دانش و علم می دانند و می فرمایند: «اگر شرکت های دانش بنیان جدی گرفته شوند و از توسعه کمی و کیفی آنها حمایت شود، به واسطه ثروت آفرینی از طریق علم، اقتصاد کشور به شکوفایی حقیقی خواهد رسید.» در حال حاضر بیش از سه هزار شرکت دانش بنیان در پارک های علمی و فناوری کشور فعالیت دارند و با توجه به قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، تعداد آنها تا پایان برنامه پنجم توسعه به 20 هزار شرکت افزایش مییابد.

ه) جلوگیری از خام فروشی نفت

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای(مدظله العالی) می فرمایند:

(تحریم نفت فرصت مناسبی است تا به جای خام فروشی آن، با تبدیل نفت به می کند که کشور قادر باشد با اختیار خودش اعلام کند که من مصلحت می دانم امروز تولیدم را فلان قدر کم کنم؛… امروز می خواهم صادرات نفتم را این قدر کم کنم و نفت را در کارهای غیر سوخت مصرف کنم. سوخت، بدترین استفاده از نفت است و دنیا الی ماشاء الله استفاده های بهتر از سوخت نفت را کشف می کند و پیش می رود. آن روز ما می توانیم خوشحال باشیم و به نفت خشنود باشیم).

باید نفت خام را به محصولات گوناگون تبدیل کرد و سپس درآمدحاصل ازنفت را صرف کالاهای سرمایه‌ای وماشین‌آلات تولیدی نمود.همچنین تقسیم سرمایه درفعالیّت های گوناگون اقتصادی، از جمله راهکارهای حفظ و اصلاح مال و رهایی از اقتصاد تك محصولي است، به ویژه در مواردی که مقدار سرمایه فراوان است، چه در صورت زیان دهی پروژه سرمایه گذاری شده یا نابود شدن سرمایه، زیان کمتری دیده می شود.

و) مدیریت واردات

یکی دیگر از راهکارهای موفق و کم دردسر، مدیریت بر واردات است که می توان از آن برای تحقق اقتصاد مقاومتی سود جست. البته در اینجا یک تفکیکی باید صورت بگیرد، کالاهای غیرضروری و حتی مضر که هم در برخی موارد موجب ضربه به تولید داخلی است و هم توان ارزی کشور را پایین می آورد مثل؛  واردات میوه که باعث ضرر به باغداران و کشاورزان میشود یا واردات 70 میلیون دلاری اسباب بازی در سال گذشته یا 150 میلیون دلاری لوازم آرایشی یا رقم بالایی که هرساله برای سیگار، ماشین های لوکس، برخی پرندگان و حیوانات و… هزینه میشودکه علاوه بر خروج ارز از کشور، اکثر این گونه ارزها، به جیب کسانی سرریزمی شود که تحریم ها را علیه کشور ما تدارک می بینند. توجه به توصیه مقام معظم رهبری در این باره می تواند ملاک عمل متولیان این بخش قرار گیرد. معظم له می فرمایند:

“من نسبت به مسئله مدیریت واردات به دولتی ها سفارش کردم؛ الآن هم تأکید می کنم. من نمی گویم واردات متوقف بشود؛ چون یک جاهایی لازم است که واردات انجام بگیرد؛ اما واردات باید مدیریت بشود. یک جایی واردات مطلقاً نباید بشود؛ یک جاهایی باید انجام بگیرد. با مدیریت، واردات انجام بگیرد.”

ز) تداوم هدفمندی یارانه ها

 استمرار هدفمندی یارانه ها هم به جهت مقابله با فرهنگ اسراف در مصرف - از جمله کاهش مصرف سوخت- علاوه بر آنکه می تواند به اقتصاد کشور کمک کند، آسیب پذیری کشور را نیز در تحریم ها کاهش می دهد. علاوه بر آن، به جهت مقابله با قاچاق سوخت و هم از جهت تشویق بنگاه های تولیدی به استفاده از فناوری هایی با مصرف بهینه انرژی برای رقابت پذیری با محصولات خارجی ضرورت دارد، هدفمندی یارانه ها تداوم یابد. البته حمایت از طریق یارانه، به ویژه در بخش های حساس تولیدی مثل کشاورزی یا کالاهای استراتژیک برای عبور از این مرحله گذار خوب است، اما بازگشت به دوره پیش از آن، به هیچ وجه به صلاح اقتصاد کشور نیست که برخی ها توصیه می کنند[v].

ح) توانمندسازی بخش خصوصی

بخش خصوصى را باید توانمند کرد؛ هم به فعالیت اقتصادى تشویق بشوند، هم سیستم بانکى کشور، دستگاه‌هاى دولتى کشور و دستگاه‌هائى که میتوانند کمک کنند - مثل قوه‌ى مقننه و قوه‌ى قضائیه - کمک کنند که مردم وارد میدان اقتصاد شوند. مسئله فقط این نیست که ما بنگاه‌هاى اقتصادى را واگذار کنیم و بگوئیم واگذار شد، خودمان را خلاص کردیم؛ در کنار این واگذارى، کارهاىدیگرى لازم است: بایستى بخش خصوصى توانمند بشود، باید امکان مدیریتِ خوب پیدا کند. تقویت و حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تعاونی در فعالیت‌های اقتصادی کشور برابر با سیاست‌های ابلاغی اصل ۴۴ قانون اساسی.توانمند سازی بخشهای خصوصی و تعاونی در اقتصاد و حمایت از آن جهت رقابت کالاها در بازارهای بین المللی از وظایف دولت است[vi].

ط) مبارزه با مفساد اقتصادی

امروز کشور ما تشنه‌ى فعالیّت اقتصادى سالم و ایجاد اشتغال براى جوانان و سرمایه‌گذارى مطمئن است. و این همه به فضائى نیازمند است که در آن، سرمایه‌گذار و صنعتگر و عنصر فعال در کشاورزى و مبتکر علمى و جوینده‌ى کار و همه‌ى قشرها، از صحّت و سلامت ارتباطات حکومتى و امانت و صداقت متصدیان امور مالى و اقتصادى مطمئن بوده و احساس امنیت و آرامش کنند. اگر دست مفسدان وسوءاستفاده‌کنندگان از امکانات حکومتى، قطع نشود، و اگر امتیازطلبان و زیاده‌خواهان پرمدّعا و انحصارجو، طرد نشوند، سرمایه‌گذار و تولیدکننده و اشتغال‌طلب، همه احساس ناامنى و نومیدى خواهند کرد و کسانى از آنان به استفاده از راه‌هاى نامشروع و غیرقانونى تشویق خواهند شد.یکی از بندهای مهم سیاست‌های کلّی اقتصاد مقاومتی، ناظر به مبارزه با مفاسد اقتصادی است. در این بند چنین تأکید شده‌است: «شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعّالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و …»؛ این بند با فرمان هشت ماده‌ای رهبر معظم انقلاب (مدّظلّه) در زمینه مبارزه با مفاسد اقتصادی نیز مرتبط است[vii].

[i]. اسحاقی، حسین . نقش فرهنگ در مقاوم سازی اقتصاد، ص 208.
[ii]. اسحاقی، حسین . نقش فرهنگ در مقاوم سازی اقتصاد . ص209.
[iii]. اسحاقی، حسین . نقش فرهنگ در مقاوم سازی اقتصاد . ص210.
[iv]. مقام معظم رهبری ،سخنرانی1/1/91.
[v]. اسحاقی، حسین . نقش فرهنگ در مقاوم سازی اقتصاد . ص218.
[vi]. سخنرانی مقام معظم رهبری ، 8/6/89.
[vii]. مجله صالحین ویژه مربی، مرکز مطالعات راهبردی تربیت اسلامی .ش 9 . ص 49.

نقش اقتصاد مقاومتی و تأثیر سبک زندگی بر مصرف کالاهای داخلی

فائزه کاری علی آبادی

مردم در انجام بسیاری از سیاست‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نقش عمده و در برخی از سیاست‌ها اصلی‌ترین نقش را در اجراء و شکست آن برعهده دارند. به عبارت دیگر، همانطور که مقام معظم رهبری نیز در سخنانشان اشاره کردند، همواره یک طرف اجرای سیاست‌های دولتی، در ابعاد مختلف، بعد مردمی اجتماع و اقتصاد است. سیاست اقتصاد مقاومتی و تحقق جایگاه مردم در اقتصاد نیز از این قاعده مستثنا نیست و مطابق با تأکید مقام معظم رهبری در سخنرانی شعار سال 1391، مردم نیز نقش و وظیفه اساسی در این امر دارند. ایشان در سخنرانی دیگری نیز بیان کرده بودند:« عمده، مردم اند. شما باید کالای ایرانی بخرید. این افتخار نیست. این تفاخر غلطی است که ما مارک‌های خارجی را در پوشاکمان، در وسایل منزلمان، در مبلمانمان، در امور روزمره مان، در خوراکیهایمان ترجیح بدهیم به مارک‌های داخلی؛ در حالیکه تولید داخلی در خیلی از موارد بسیار بهتر است. تولید داخلی مهم است. ببینید کارگر ایرانی چه تولید کرده است، سرمایه‌دار ایرانی چه سرمایه گذاری کرده است. در زمینه مصرف، عمده کار دست مردم است که این بخشی از اصلاح الگوی مصرف است که من دو سال قبل اینجا به ملت ایران عرض کردم و بخشی از جهاد اقتصادی است که سال  گذشته عرض کردم. تولید ملی مهم است. این را باید هدف قرار بدهند». لذا بدون هدایت مردم در جهت رسیدن به اهداف سیاست تحقق عزم ملی و اقتصاد مقاومتی، راهکارهای سیاستی و حمایتی دولت محکوم به شکست خواهد بود و به جز هزینه‌های بسیار برای دولت، ثمره‌ای نخواهد داشت. متأسفانه در کشور ما بسیاری از سیاست‌ها بدون توجه به چنین مسائلی انجام می‌شود. نگاهی به بیانات مقام معظم رهبری نشان از نقش بالای مردم در حمایت از تولید ملی و گسترش میزان این تولیدات دارد. مردم مصرف کننده این محصولات هستند و نیمی از بار حمایت از تولید ملی بر دوش مصرف کنندگان است که عموم مردم را تشکیل می‌دهد. ایشان بر نکته دیگری نیز تأکید داشته‌اند که تا حدی درجهت آسیب‌شناسی رفتار مردم است و به ما تذکر می‌دهد که برای گسترش مصرف کالاهای داخلی، باید به چنین مواردی توجه کرد. ایشان بیان کردند که نباید مصرف کالاهای خارجی در امور روزمره، یک تفاخر باشد. این مسئله نشان می‌دهد که متأسفانه فرهنگ ما با مصرف کالاهای خارجی گره خورده است و اجازه‌ی مصرف کالای داخلی را نمی‌دهد. به عبارت بهتر، فرهنگی که بر الگوی مصرف مردم حاکم است، با مصرف کالاهای خارجی همخوانی بیشتری دارد تا مصرف کالاهای داخلی. به همین جهت، به نظر می‌رسد عامل اصلی این تغییر فرهنگی و تغییر الگوی مصرف، حاکم بودن الگوها و سبک زندگی غربی در جامعه امروزی کشورمان است. به عبارت دیگر، سبک زندگی کنونی مردم ایران، ثمره‌ای جز مصرف کالاهای خارجی ندارد و بدون تغییر در چنین رویکردهایی، نباید انتظار رشد مصرف کالاهای داخلی را داشته باشیم. همچنین در طرف دیگر، تقویت سبک زندگی اسلامی بر حمایت از کارگر ایرانی تأثیر دارد. اسلام انسان را دعوت به کار کردن می‌کند و توصیه می‌کند که کار را خوب و کامل انجام دهد. رسول اعظم(ص) می‌فرمایند:« رحمت خدا بر آن انسانی که کاری را بکند و محکم بکند». اما برداشت ناصحیح از اسلام، ما را به کم کاری و تنبلی دعوت می‌کند. حال آنکه این صفات از دیدگاه اسلام مذمت شده است. امام موسی کاظم(ع) می‌فرمایند:« کارگری که با تعهد و وجدان کاری که ناشی از سبک زندگی اسلامی است در حال خدمت به مردم است، با کارگری که متأثر از عادات غلط فرهنگی، به دنبال سهل انگاری و دزدیدن از کار است، تفاوت دارد». بنابراین در این سبک زندگی، که بسیاری از الگوهایش را از اقتصاد غربی وام گرفته، طبیعی است که مصرف کالای خارجی متناسب با این فرهنگ نیز اصل باشد و همچنین تکلم به انگلیسی نیز یک افتخار محسوب شود؛ زیرا نحوه زندگی حاکم بر مردم، سبک زندگی غربی است که برخی از اصول اسلامی برآن حاکم است. به همین دلیل مصرف کننده داخلی، مصرف کالای خارجی برایش توجیح ندارد و تمایل به خرید کالاهایی دارد که با فرهنگی که به او ارائه می‌شود همخوانی بیشتری داشته باشد.

اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید ملی از دیدگاه مقام معظم رهبری(حفظه الله)

پژوهشگران :

مریم فرهادی پور ،زینب بسطامی[1]

چکیده
استقلال، آزادی، خودکفایی در تولید دانش و عدم وابستگی به کشورهای بیگانه و قدرتهای شرق و غرب یکی از مهمترین دغدغههای جمهوری اسلامی ایران بوده که همواره فراروی صاحبنظران و اندیشمندان کشور قرار داشته است. این دغدغه در سال های اخیر به طور خاص در زمینه اقتصادی تشدید شده و مورد توجه مسئولین نظام و به ویژه مقام معظم رهبری قرار گرفته است. بطوریکه چنین خواست عمومی تحت عنوان طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کلام رهبری نیز انعکاس یافته و در حال حاضر به مطالبه ای عمومی مبدل شده است.

از آنجا که دشمنان برای جنگ اقتصادی با ملت ایران با تمام قدرت خود وارد میدان شده، امام خامنه ای(مدظله العالی) ضرورت و اهمیت ایجاد اقتصاد مقاومتی را خاطرنشان و بر آن تاکید فرمودند؛ چنانکه در بررسی بیانات معظم له در سالهای اخیر این توجه و تاکید ایشان بر همگان روشن می گردد. “ما باید بتوانیم قدرت نظام اسلامی را در زمینه حل مشکلات اقتصادی به همه دنیا نشان دهیم؛ الگو را بر سر دست بگیریم تا ملت ها بتوانند ببینند که یک ملت در سایه اسلام و با تعالیم اسلام چگونه می تواند پیشرفت کند.”

درابتدا این تحقیق به تعریف وتبیین اقتصاد مقاومتی پرداخته سپس به  ارکان اقتصادمقاومتی اشاره شده وبه بررسی

مولفه های اقتصادمقاومتی در نظر مقام معظم رهبری پرداخته شده است.

کلید واژه:

 اقتصاد مقاومتی؛ جمهوری اسلامی ایران؛  ارکان اقتصاد مقاومتی ؛ مولفه های اقتصاد مقاومتی

…………………………………………………………………………
[1] -طلاب موسسه اموزش عالی امام جعفر صادق (ع) (سطح 3)

عنوان: تبیین سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی در برون رفت از بحران تحریم

سمیه آذرکیش[1]

چکیده

اقتصاد مقاومتی یعنی زمینه سازی برای ساختن اقتصادی که از گزند تحریم ها و اقدامات سود جویانه در امان بماند نه این که مقاومت در برابر خطر ایجاد شده باشد بلکه نوعی مصونیت از احتمال خطر در آینده را برای آینده اقتصاد ما ایجاد کند اقتصادی که در آن واردات بی رویه تولید کنندگان را نمی گیرد و نرخ بالای ارز تنها با افزایش قیمت ها به مصرف کننده فشار تحمیل نمی کند بلکه تولید کننده ی داخلی را به صادرات تشویق می کند اقتصادی که در آن افراد تولید ملی را به کالای خارجی ترجیح می دهند چون هم ارزان تر است هم با کیفیت تر و هم ثمره ی تلاش نیروی کار ایرانی است کشوری که با سرمایه داخلی تولید می کند و با ایجاد شرایط امن اقتصادی منجر به سرازیر شدن سرمایه ها به سعت تولیدات می شود کشوری که مسولان آن دلسوزانه و مدبرانه مدیریت می کنند و با حمایت های صحیح خود منجر به شکوفایی استعدادهای مردم می شوند باید فضایی رقابتی ایجاد شود تا همه ی نیروی کار موجود دست در دست هم در افزایش تولید ملی بکوشند این ها گوشه ای از اهداف اقتصاد مقاومتی است که تنها با اقتدار راه جهاد اقتصادی میسر خواهد شد و برای ادامه راه در مسیر جهاد اقتصادی همچنان باید از تولید ملی حمایت شود و در مورد مصرف و مصرف گرایی مدیریت وجود داشته باشد که تا مدیریت مصرف صورت نگیرد اسراف زیاد می شود و هیچ انگیزه ای برای اشتغال زدایی وجود نخواهد داشت پس باید اقتصاد دانش بنیان داشته و آن را تقویت و حمایت کنیم و بخش خصوصی را نیز توانمند سازیم و نگذاریم با واردات بی رویه کالاهای خارجی کالاهای داخلی فراموش شوند پس باید مردم را تشویق به استفاده و مصرف کالای داخلی کنیم تا جهاد اقتصادی و اقتصاد مقاومتی معنای حقیقی کلمه را پیدا کند.

[1] . طلبه در حال تحصیل سطح(2)،  سال پذیرش مقاله زمستان 97.

اقتصاد مقاومتی در سیره امام رضا(علیه السلام)

فرزانه زمانی[1]

چکیده

نقش اقتصاد سالم در بالندگی اجتماع وسلامت ارکان جامعه بر هیچ کس پوشیده نیست باید اذعان داشت که سلامت اقتصاد شرط لازم و بدیهی برای زندگی سالم و آحاد جامعه است تا جایی که دستورات شریعت مقدس اسلام و آئین زندگی ائمه اطهار و گفتار معصومین نیز جایگاه مهمی بر معیشت حلال و ارزش دنیایی و اخروی آن قائل شده و سیره علمی بزرگان دین بر آن گواهی می دهد.

اقتصاد مقاومتی به معنای اقتصاد خود کفایی مولد مستقل است که در برابر همه فشارها بتواند  مقاومت کند و ستون های جامعه را به استوای محافظت نماید.

اقتصاد مقاومتی مقوله ی کلیدی است که حیات ملت بدان وابسته است و دستیابی به استقلال کشور را بیمه خواهند کرد.

اقتصاد مقاومتی در جامعه اسلامی و سیره ی معصومین و ائمه اطهار جایگاه مهمی دارد که معصومین و ائمه راهکارهایی را برای هدف رشد و توسعه اقتصاد برای ما برگزیدند و با عنایت به احادیث و سخنان آنها می توانیم راه  بیشبرد اقتصاد را در جامعه اسلامی به کار بگیریم و جامعه ای موفق داشته باشیم و فرهنگ اقتصادی مردم در اقتصاد و درآمدهای آنان و همچنین حکومت نقش بسزایی در پیشبرد اقتصاد دارد و جامعه را به نتیجه مطلوب خود می رساند و سعی شده در این مقاله اقتصاد مقاومتی در سیره ی امام رضا(علیه السلام) مورد بررسی قرار گیرد و از آیات و روایات بسیاری برای رشد و توسعه اقتصادی استفاده شده.

کلید واژه:

اقتصاد: در لغت به معنی میانه راه  رفتن میانه روی و به اندازه خرج کردن و میانه روی در کارهاست در آیه« واقصد فی مشیک» به همین معنای میانه روی و پرهیز از افراط و تفریط  در هرکاری.

مقاومت: مقاومت مصدری از ریشه قوم و هم ریشه مستقیم قوام استقامت و قیامت است که هر کدام دارای این  واژه معانی بسیار عمیق است و به معنای در برابر تهاجم دشمن مقاومت کردن و رو در روی  دشمن ایستادن و ایستادگی کردن.

……………………………………….

[1] - فارغ التحصیل مقطع سطح دو ( درحال تحصیل سطح(3))، حوزه علمیه امام جعفر صادق(ع)، شهرستان شاهرود.

نگاهی براقتصاد مقاومتی با تکیه بر بیانات مقام معظم رهبری

طاهره بداقی،مریم آجودانی[1]

چکیده

از آنجا که اقتصاد با زندگی هر فردی گره های محکمی خورده است؛ سزاوار تحقیق و بررسی های دقیق و مطالعات گوناگون می باشد به ویژه، وقتی که دشمنی در مقابل شما ایستاده و برای ضربه زدن به پایه های اقتصادی شما برنامه های عمیقی دارد، چاره ای نیست جز این که نگاه ویژه ای به این مقوله داشته باشید؛ آنچه که رهبر گرامی انقلاب اسلامی (مدظله العالی) از آن تعبیر به اقتصاد مقاومتی می کنند همین است؛ اقتصاد مقاومتی، اقتصادی آنقدر مقاوم که در شرایط فشار و تحریم نه تنها نمی شکند بلکه، مایه رشد و شکوفایی ملت خواهد بود.

آنچه در این اقتصاد مهم است بسیج مردمی و نگاه ویژه به بخش تولید و اصلاح شیوه های مصرف است که ما در این پژوهش سعی کرده ایم بیش تر از منظر رهبری معظم این مقوله ضروری و نوپا را مورد بررسی قرار دهیم باشد که نقش کوچکی در این جهاد اقتصادی که مد نظر شخص ایشان است ایفا کرده باشیم.

کلید واژه

سیاست ها، اقتصاد، مقاومت، تولید، مصرف، تحریم

[1] .  در حال تحصیل سطح(3)، آموزش عالی امام جعفر صادق (علیه السلام).

تاثیر مدیریت مصرف بر اقتصاد مقاومتی

محدثه قاسمی

چکیده

مصرف و مصرف گرایی مساله چند بعدی است که از جهات گوناگون قابل بررسی است ودر جامعه متاثر از عوامل متعدد از جمله فرهنگ عمومی ،هنجار و ارزش های حاکم است.مصرف گرایی،اصالت دادن به مصرف و هدر قرار دادن رفاه و دارایی های مادی است.اسلام با تاکید به لزوم حفظ مال،تامین نیازهای زندگی،سرمایه گذاری اقتصادی،تامین رفاه زندگی برای خود و افراد تحت تکفل با معیار رعایت اعتدال و میاته روی مسلمانان را به مصرف دعوت کرده و از هر گونه اسراف،تبذیر…در مصرف منع کرده است.

مصرف گرایی آثار متعدد و گوناگون اقتصادی ،سیاسی،روانی و به ویژه جامعه شناختی در جامعه بر جای می گذارد.مقاله حاضر به روش اسنادی،تحلیل،محتوا و توضیحی و رویکرد جامعه شناختی بعد از تبیین آثار مصرف گرایی در جامعه،مصرف گرایی را از دیدگاه آموزه های اسلامی بررسی ها کند.و به این نتیجه می رسد که مصرف به خودی خود پدیده ای مذموم نیست و اسلام نیز مسلمانان را برای تامین نیاز های زندگی تشویق می کند.  امامصرف گرایی و هدف قرار دادن آثار منفی داشته،هم سو با مفاهیمی چون اسراف،تبذیر و… بوده و از دیدگاه اسلام مذموم شمرده شده است.

کلید واژه :مدیریت،مصرف،اقتصاد مقاومتی،مصرف گرایی

حمایت از تولید داخل و نقش آن در اقتصاد مقاومتی

گردآورنده: فائزه کاری علی آبادی

·       چکیده

      مسئله مهم در این مورد، مسئله باور داشتن است، همان خوداتکایی است که ما متأسفانه درآن خیلی ضعیف هستیم. حکومت‌های ایران در طول 200 سال قبل از انقلاب سعی کرده‌اند که مردم را در سطح خیلی پایین نگاه دارند، در حالیکه تکنولوژی غرب پیشرفت می‌کرد و هر روز شاهد پیشرفت‌های علمی و صنعتی بودیم، می‌گفتند شما نمی‌توانید؛ هرکاری باید به دست خارجی‌ها انجام شود؛ باید وارد کنیم و… ما باید این حس خودباوری و اتکا به نفس را در جامعه‌مان تقویت کنیم. مهندسانی که در دانشگاه‌های ما هستند، نه تنها از نظر هوش و معلومات چیزی از مهندسان خارجی همچون آمریکا و ژاپن کم ندارند بلکه خیلی بهتر از آنها هم هستند، ولی عیب مهندسان ما عدم اتکاء به نفس و عدم خودباوری و عدم باور به این است که خودمان می‌توانیم مسئله‌مان را حل کنیم. باید این روحیه تقویت شود. لزومی ندارد برای حل هر مسئله ‌ای به سمت خارجی‌ها دست گدایی دراز کنیم و از آنها مدد بخواهیم. البته با این مددخواهی زودتر به نتیجه می‌رسیم ولی این راهی نیست که ما بتوانیم آن را ادامه دهیم. درست به این می‌ماند که شما به غذا نیاز دارید و به جای آنکه سعی کنید غذا در خانه پخته شود، تلفن کنید برایتان غذا بیاورند. غذای بیرون می‌تواند نیازتان را برطرف کند ولی این راهی نیست که بتوان آن را ادامه داد. مقامات ما، دستگاه‌های دولتی و همه دستگاه‌های مملکت باید بپذیرند که ما باید مسئله‌مان را خودمان حل کنیم نه اینکه همیشه دست گدایی به سوی خارجی‌ها دراز کنیم؛ این دون شأن مسلمان بودن و ایرانی بودن ما است.

کلید واژه

حمایت، تولید ملی، اقتصاد مقاومتی، خودکفایی، کارآفرینی

بررسی مبانی اقتصاد مقاومتی با رویکرد به دیدگاه­های مقام معظم رهبری (مدظله)

معصومه اشرفی

چکیده
در پی پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی در ایران که موجب به خطر افتادن منافع اقتصادی و سیاسی غرب شد و عدم موفقیت آنان درجنگ تحمیلی،استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا ، با وضع تحریمهای همه جانبه علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران ، نبردی اقتصادی را شروع  نمودند. لذا مقام معظم رهبری در سال های اخیردر سخنان خود بارها بر جنگ اقتصادی که دشمنان در راستای مقابله با بیشرفت های جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفته اند ، تأکید کرده و راهکارهای مقابله با آن را نیز بارها گوشزد نموده اند .و حتی در نامگذاری برای سال ها نیز این موضوع را مد نظر قرار داده اند . و هرسالی را با عنوانی اقتصادی نامگذاری نموده اند .با توجه به تشدید فشارها و تحریم ها ی همه جانبه در سال های اخیر و معضلات متعدد قتصاد کشور، آنچه بیش از پیش در سخنان مقام معظم رهبری تاکید شده بحث “اقتصاد مقاومتی “است.اقتصاد مقاومتی در واقع الگویی از اقتصاد اسلامی می باشد و برگرفته از آیات قرآن وروایات ائمه علیهم السلام و قوانین  دین مبین اسلام در مدیریت اقتصاد و گردش سالم سرمایه در جامعه می باشد.اقتصاد مقاومتی ازدیدگاه مقام معظم رهبری مد ظله العالی ، اقتصادی مولد و درون زا، صادرات گرا ،عدالت بنیان و دانش بنیان است و از مبانی آن مردمی بودن اقتصاد،حمایت از تولیدملی ، مدیریت ارز و مدیریت مصرف و شرکتهای دانش بنیان است که اجرای آن الزاماتی را نیز بدنبال دارد از جمله : عزم جدی مسؤلان وفعالان اقتصادی کشور ،تبدیل شدن به برنامه وسیاست اجرایی،گفتمان سازی ورفع موانع  قانونی و فرهنگی و اقتصادی است که برای تحقق آن  همه مسؤلین و مردم  وظایف  خودرا باید به خوبی ایفا نمایند. وجود ظرفیتهای مادی(صنعتی ومعدنی) و علمی و معنوی (نیروی جوان وفرهیخته) ، آسیب پذیری اقتصاد کشور (به علت  تک محصولی و مصرف گرا بودن آن) ومقاوم سازی اقتصاد کشور در برابرتهدیدات اقتصادی  وسیاسی دشمنان از ضروریات اقتصاد مقاومتی است. عزت و اقتدار  بین المللی ،استقلال  اقتصادی و سیاسی ،رونق وشکوفایی اقتصاد کشورو نفوذ نا پذیر شدن آن،  از آثار و برکاتی است که برتحقق اقتصاد مقاومتی مترتب می باشد. البته موانعی فرهنگی واقتصادی هم در مقابل محقق شدن آن در جامعه وجود دارد  مثل فرهنگ مصرف گرایی، تجملات و  اسراف که سالانه میلیاردها تومان سرمایه ملی را هدر می دهد ویا رفتارهای نادرست اقتصادی کم کاری ،رانت خواری، ربا ،رشوه ،اختلاس  و… که سلامت اقتصاد جامعه را به خطر انداخته و فقر و بیکاری و بی عدالتی را بدنبال دارد.

کلید واژه:جنگ ، تحریم ، اقتصاد ، مقاومتی،  قرآن ، مبانی، آثار ،موانع ، رهبر ،