کودک آزاری ازمنظر قرآن و جامعه شناسی و راههای مقابله با آن

فرشته خواجه میرزایی[1]

چکیده

مقاله حاضر از یک سوء مصادیق، علل و آثار پدیده ی کودک آزاری را بیان کرده و به بررسی نظر اسلام و سیره ی پیشوایان پرداخته است و از سوی دیگر راهکارهای حقوقی و غیر حقوقی را در جهت پیشگیری از این معضل اجتماعی مورد بحث قرار داده است.

کودک آزاری یکی از آسیب های اجتماعی است که به علت ویژگی های تاثیر گذار آن، نیار به بررسی و برنامه ریزی مناسب به منظور پیشگیری و کمک به رفع یا کاهش آن به شدت احساس می شود. پاسخ به این نیاز به عنوان یکی از ضروریات رشد و پرورش نسلی سالم و شاداب و به تبع آن جامعه ای توانمند و توسعه یافته است.

همچنین از نظر اسلام، خشونت و آزار، به خصوص در رابطه با مسائل تربیتی و در رابطه با انسان هایی که خداوند به آن ها شخصیت و کرامت عطا فرموده، از جمله کودک ممنوع است والدین حق ندارند به هیچ بهانه ای صدمه ای جسمی و روحی به کودک وارد کنند نکته بسیار جالب توجه این است که این حمایت ها از حقوق کودکان در قرآن و سیره ی اهل بیت( علیهم السلام) زمانی مطرح شده است که هیچ نهاد، سازمان یا کنواسیون بین المللی برای دفاع از حقوق کودکان وجود نداشته است. از این رو برای جلوگیری از پدیده ی کودک آزاری که متاسفانه در جوامع جهانی گسترش یافته، استفاده از تعالیم دینی و نظرکارشناسان مذهبی در زمینه ی رفتار با فرزندان و چگونگی تعلیم و تربیت آنان ضروری به نظر می رسد. سوء رفتار با کودکان و آزار آنان در خانواده و اجتماع امری شایع می باشد. لذا ضرورت پایش کودکان، تدوین قوانین حمایت از کودکان و خانواده می تواند در کاهش کودک آزاری مفید باشد.

کلیدواژه: کودک، کودک آزاری، انواع کودک آزاری.

 ………………………………………………………..
[1] - طلبه مقطع سطح دو، حوزه علمیه امام جعفرصادق(ع)، شهرستان شاهرود، سال پذیرش مقاله: تابستان1397

مقدمه

کودک آزاری یک مشکل جهانی است و به شکل های مختلف رخ می دهد که ریشه در فرهنگ، عملکرد اقتصادی و اجتماعی دارد کودک آزاری رفتاری است که باعث آزار جسمی، ذهنی، عاطفی یا جنسی کودک می شود که در اثر این اعمال، سلامتی و آسایش و تحصیل کودک آسیب می بیند.

کودکان، آسیب پذیرتر از سایر افراد جامعه هستند. این آسیب پذیری به علل مختلف از جمله کوچکی، معایب مادر زادی، بیماری ها، عدم تطابق با محیط و نیز عدم قدرت اندیشیدن و تشخیص خوب و بد است. وقتی کودکی مورد آزار قرار می گیرد از نظر روحی و جسمی با مشکلاتی روبه رو می شود که در آینده گریبانگیر خود و جامعه اش خواهد بود. و در نتیجه مردان و زنان شایسته ای که باید برای فردای بهتر جهت امور مملکت تربیت شوند، به وجود نمی آیند، فقدان چنین افرادی، خانواده و در نتیجه جامعه را به خطر می اندازد.دین اسلام برای کودک اهمیت زیادی قائل است و حقوق متعددی را به او اختصاص داده است. ولی متاسفانه گروهی از مردم با اعمال روش های غلط تربیتی که ریشه در ناآگاهی ایشان دارد و همچنین با گسترش معضلاتی چون فقر، اعتیاد و بیماری های روانی در والدین این حقوق را زیر پا گذاشته و موجبات تخریب جسم و روان کودکان را فراهم می آورند.

از نظر اسلام، خشونت و آزار، به خصوص در رابطه با مسائل تربیتی و در رابطه با انسان هایی که خداوند به آن ها شخصیت و کرامت عطا فرموده، از جمله کودک ممنوع است. والدین حق ندارند به هیچ بهانه ای صدمه ای جسمی و روحی به کودک وارد کنند.از این رو برای جلوگیری از پدیده کودک آزاری که متاسفانه امروزه در جوامع جهانی گسترش یافته استفاده از تعالیم دینی و نظر کارشناسان مذهبی در زمینه ی نحوه ی رفتار با فرزندان و چگونگی تعلیم و تربیت آنان ضروری به نظر می رسد.در تحقیقی که پیش رو داریم، بر آن شدیم تا برای رسیدن به درکی همه جانبه نسبت به جنبه های مختلف پدیده کودک آزاری و ارائه راهکارهای مشخص علمی، پدیده کودک آزاری را از ابعاد و زوایای مختلف بررسی کنیم.

نتیجه گیری

کودکی دوران رشد و شکل گیری شخصیت است. انواع کودک آزاری در این سال های حساس و فهم به رشد و سلامت آنان آسیب جدی می رساند بسیاری از کودکانی که در دوران کودکی قربانی آزار و بد رفتاری بوده اند در بزرگسالی خود به آزار کودکان پرداخته اندو این بزرگترین زیان کودک آزاری است که سبب تداوم آن می شود.

تحقیقات نشان می دهد که تجربه بد رفتاری در کودکی می تواند اثرات بلند مدت روی تمام جنبه های سلامت، رشد، هوش و… داشته باشد. و باعث تخریب عملکرد و رفتارهای پر خطر در آینده گردد. رفتارهای پر خطر مثل سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر،الکل، فعالیت جنسی زود هنگام.

در کودکان مورد سوء استفاده جنسی یا جسمی، بسیاری از اختلالات روان پزشکی از جمله اضطراب، رفتار پرخاشگرانه، افسردگی مشاهده می شود.

برخورد مناسب با کودکان دارای اهمیت ویژه ای است رشد رفتاربا کودکان  منجر به شکل گیری ویژگی های شخصیتی نامناسب و افزایش رفتارهای پر خطر در آن ها خواهد شد.

تنبیه بدنی در دوره کودکی، احتمال  آسیب های روانی را در بزرگسالی همچون افسردگی شدید، اضطراب، اعتیاد به مواد و الکل  افزایش می دهد و هنگام بزرگسالی در برخورد با همسر و فرزندان خود به زور و خشونت متوسل می شود.

منابع

*قرآن

1.      احمدی،  معصومه، حمایت کیفری از اطفال در جرایم جنسی در حقوق ایران، گرگان انتشارات نوروزی، 1393.

2.      آمدی، عبدالواحدآمدی، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، بی تا، بی جا

3.      امیدی هشجین، محمد رضا، کنوانسیون حقوق کودک و حق شرط ایران، تهران، همای دانش، 1385، چاپ اول، 1386.

4.      آذرم، مرجان، کودک آزاری از نگاه فقه و حقوق، ناشر: دار النشر اسلام قم، چاپ اول، 1393.

5.      آریا شمسی مستوفی، شهریار، کودکان فراموش شده، انتشارات همشهری، چاپ اول، 1376.

6.       بهشتی.احمد، اسلام و حقوق کودک ، بی جا، بی تا

7.      بهشتی، آیت الله احمد، اسلام و تربیت کودکان، باز بینی و ویراست سعید بهشتی، انتشارات بین الملل، 1390.

8.      پور ناجی، بنفشه ، مرگ خاموش نگاهی به پدیده کودک آزاری، انتشارات، 1378، چاپ اول، زمستان.

9.      حسینی زاده سید علی ، سیره تربیتی پیامبر( صلی الله علیه و آله) و اهل بیت( علیه السلام)،جلد اول، تربیت فرزند، چاپ اول، 1380، پژوهشکده حوزه ودانشگاه.

10.  حسینی، داوود، روابط سالم در خانواده، چاپ چهاردهم، 1389، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

11.  ریمار، شهناز ،کودک آزاری، اعظم مقتدری، انتشارات دستان، چاپ اول، 1386.

12.  قرائی، جواد محمود و جمعی از نویسندگان ،کودک آزاری و غفلت، راهنمای کاربران روان پزشکان متخصصان اطفال پزشکان و روان شناسان، انتشارات قطره تهران، 1388.

13.  قرائی، جوادمحمود، سوء استفاده جنسی از کودکان روش های پیشگیری از کودک آزاری جنسی و نحوه ی مواجهه با آن، نشر قطره، 1386.

14.  قماشچی فردوس ،کودک آزاری و پیامدهای آن بر روند رشد روانی، اجتماعی کودکان آزار دیده، ، انتشارات معاونت اجتماعی نیرو انتظامی، چاپ دوم، 1387.

15.  کلینی، محمدبن یعقوب ، اصول کافی، بی تا، بی جا

16.  مدنی فرخی، سعید، کودک آزاری در ایران ، انتشارات اکنون، چاپ اول، 1383.