فرزانه رویانی نژاد - طلبه سطح 2 - دوم مهر

مفهوم وتاریخچه اعتکاف

درآستانه روزهای13و14و15خیل عظیمی از جوانان خداجو برای تزکیه نفس ودوستی بیشتر باخدابه اعتکاف درمساجدمبادرت می ورزند .تمامی ادعیه واعمالی که درقاب عبادت وارد شده اند از دوجنبه قابل بررسی می باشد .شکلی وظاهری،ماهوی ومعنوی .اگرچه شایدبسیاری ازاعمال عبادی وفرایض دینی درظاهرواجرا،فرم و قالب باهم متفاوت بوده وبه یک شکل انجام نمی گیرند اماحقیقت وماهیت تمامی این افعال واعمال ازجمله اعتکاف که یکی ازاعمالی است که سرآمددیگرعبادات محسوب می گرددباتوجه باطنی وقلبی بهذات اقدس الهی می باشد .اعمال عبادی اگرچه درشکل دارای کثرت وتنوع می باشنداماهمه آنهادرعین کثرت دراهداف الهی ورسیدن انسان به کمال وسعادت دنیوی واخروی وحدت دارند .
تعریف اعتکاف
اعتکاف درلغت به معنای توقف درجایی است .تعربف اصطلاحی اعتکاف:امام خمینی(ره)درتعریف اعتکاف می فرمایند:اعتکاف،ماندن درمسجدبه نیت عبادت است وقصدعبادت دیگر،درآن معتبرنیست .اگرچه احتیاط مستحب نیت عبادتی دیگر،درکناراصل ماندن می باشد .
اهمیت اعتکاف
اعتکاف،محو خودخواهی درامواج بلندخداگرایی وخدمت به امت اسلامی است .اعتکاف،بیرون رفتن ازخانه خویش ومصمم شدن برحضوردرخانه حق است .عبادتی مستحبی وتقرب جویانه وداوطلبانه است که روزه روزسوم آن رنگ وجوب می گیرد .خودسازی،محاسبه نفس،توبه ونیایش،نمازوتلاوت قرآن ازبرکات اعتکاف است .اعتکاف شرایطی رافراهم می کندتا انسانها باتوشه معنوی واعتقادی راسخ وایمان وامیدی بیشتر،به زندگی خود ادامه داده،خودرابرای صحنه های خطروجهاد درراه خدا آماده سازند،همیشه بایادخداتلاش کنند،خودرادرمحضرپروردگارببینند،ازنافرمانی او بپرهیزند وبه سوی سعادت دنیاوآخرت گام بردارند .
شرایط اعتکاف
درصحت اعتکاف علاوه برایمان وعقل وقدرت اموری شرط است:
الف)قصدقربت ب)روزه ج)سه روز روزه داربودن د)وقوف درچهارمسجد:مسجدالحرام،مسجدالنبی(ص)، مسجدجامع کوفه،مسجد بصره.ولی به قصدرجا(به امیدپاداش)می توان درمسجدجامع هرشهرمعتکف شد
ه)اجازه شوهرواجازه پدرومادر و)پیوستگی اعتکاف

محرمات اعتکاف
1-پیوستن به امورجنسی به معنای وسیع آن که شامل هرنوع بهره برداری شهوانی می باشد .
2-بوییدن عطروهرنوع بوی خوش وگیاهان معطربه قصدلذت بردن
3-مجادله ومناقشه:حرمت جدال مربوط به اموری است که معتکف بخواهد فضل وبرتری خودرابه دیگران نشان دهد
4-محرمات روزه:درحال روزه یعنی ازطلوع تاغروب خورشید،که معتکف روزه می گیرد،بایدازمحرمات روزه اجتناب نماید .بعضی ازفقهامحرمات احرام رابرمعتکف مستحب دانسته اند .
5-خرید وفروش
اقسام اعتکاف
اعتکاف بردو قسم است:مستحب و واجب که دراصل یک عمل مستحبی است ولی ممکن است به سببی واجب شود،که ازجمله اسباب وجوب اعتکاف این امور است:نذر،عهدیاقسم،مثلا انسان نذر کندیابا خدای خود عهدکندیاقسم بخوردکه اگردرفلان کار موفق شد،یاازفلان بیماری شفاپیداکردچندروز درمسجدمعتکف شود .
شرط ضمن عقد،مثلا هنگام قرارداداجاره منزل،صاحب خانه مشروط می کندکه مستاجر هرسال پنج روز درمسجد معتکف شودومستاجراین شرط راقبول می پذیرد .
اجاره،مثلا شخصی اجیرمی شودکه بادریافت مزدیابدون دریافت مزدازطرف میت درمسجدمعتکف شود(مانند نمازاستیجاری)
اعتکاف دردو مسجد
یک اعتکاف بایددریک مسجد باشد،پس اعتکاف دردومسجدکه بخشی از وقت رادر یکی وبخشی ازآن رادر دیگری بماندصحیح نیست .خواه آن دومکسجدمتصل به هم باشندیاجدای ازهم.اگربه گونه ای وصل به یکدیگر باشند،که یک مسجدشمرده شود،صحیح است .
اگردرمسجدمعتکف شود ولی مانعی ازادامه ماندن درآن مسجد پیش آید،اعتکاف باطل است وچنانچه آن اعتکاف،واجب باشد،باید درمسجد دیگرواگرمانع برطرف شد،درهمان مسجد،باردیگرمعتکف شودیاقضاکند .
اعتکافی که به سبب پیش آمدن مانع به هم خورده است،نمی توان پیش ازآن که مانع برطرف شد،ادامه دهد.چه درآن مسجد یامسجددیگر،بنابراین پس ازیک روزاعتکاف درمسجد،مانع پیش آمد،نمی تواند به مسجددیگری برودوبقیه ایام رادرآن مسجد بماند،یابعدازآنکه مانع برطرف شد،برگرددوبقیه رادرهمان مسجد بماند .

خروج از مسجد
درموارد زیرمعتکف می تواندازمسجدخارج شود:
برای گواهی دادن دردادگاه.برای تشییع جنازه به طوری که شرکت درتشییع جنازه او ازضرورتهای عرفی اوبه حساب آید و برای انجام سایر کارهای ضروری عرفی ویاشرعی،خواه واجب یا مستحب،مربوط به اموردنیوی باشد یااخروی ولی مصلحتی درآن نهفته باشد
دراین مواردبرمعتکف واجب است ازمسجدخارج شود:
برای انجام غسل جنابت .برای پرداخت طلب دیگران در صورتی که نتواند درمسجد آن رابپردازد .برای انجام کار واجب دیگری که لازم باشد از مسجد خارج شود .
چرااعتکاف کنیم؟
مهمترین راه برای عبادت،همام خلوت وپرهیز ازکثرت است .هرچه انسان از کثرت فاصله داشته باشد،درعبادت کامیاب تر است که ازهمین جهت محترم ومعتبر است .اعتکاف برای آن است که دلهای بی زیور،آرام پیداکند، ودلهای ناآرام،آرام گیرد .