معانی استفهام در سوره بقره «به صورت تطبیقی»

استاد راهنما:

سرکار خانم مریم جهازی

نگارنده

خدیجه درویشی

چکیده

این پژوهش تلاشی در جستجوی بررسی معانی استفهام در سوره بقره به صورت تطبیقی می باشد که موارد استعمال ادات استفهام در سوره بقره در معنای حقیقی بسیار اندک است و غالباً در معنای مجازی استعمال شده است و بیشترین پرسش ها در سوره بقره متضمن معنای مجازی(انکار ، توبیخ ،تعجب و عبرت آموزی)می باشد و باید توجه داشت که موارد فراوانی ، نظیر اختلاف در گوینده ،اختلاف مخاطب و  حالات او،اختلاف در مقدر ،اختلاف در قرائت و تغییر مکان وقف و سیاق و…  می تواند نقش مهمی را در فهم دقیق جملات پرسشی این سوره وغیر آن ایفا کند .

و موضوعاتی که در آنها استفهام به کار رفته  غالبا در اعتقاد و توجیه آن،استدلال و مناظره،برانگیختن و حساب ، قیامت ،عناد با کافرین و منافقین و عبرت آموزی می باشد

واژگان کلیدی: استفهام، استفهام حقیقی ،استفهام مجازی ،استفهام توبیخی ،استفهام انکاری

 

عنوان                                              صفحه

مقدمه………………………………………… 1

کلیات……………………………………….. 3

الف) مباحث مقدماتی……………………. 4

1- تبیین موضوع تحقیق…………………. 4

2- اهمیت موضوع تحقیق………………. 4

3-پیشینه و تاریخچه تحقیق……………. 5

4 - روش تحقیق…………………………. 5

5 -  اهداف تحقیق……………………….. 5

6 -  فرضیه ها ……………………………6

7 -  سؤالات تحقیق…………………….. 6

اول: سؤالات اصلی……………………… 6

دوم: سؤالات فرعی……………………… 6

8 - مشکلات و موانع…………………… 7

9- نوآوری و امتیازات تحقیق…………. 7

ب- مفاهیم واژگان و عنوان های کلیدی بحث… 8

1-تعریف استفهام……………………… 8

اول:استفهام در لغت………………….. 8

دوم: در اصطلاح………………………. 8

2- معانى استفهام…………………….. 9

اول: استفهام حقيقى………………… 9

دوم:استفهام تصدیقی………………….. 9

سوم: استفهام تصوری………………….. 9

چهارم: استفهام غير حقيقى «مجازى». 10

فصل اول…………………………………. 11

ادات استفهام و موارد استعمال و معانی آنها 11

الف- ادات استفهام و موارد استعمال و معانی آنها 12

1- همزه …………………………………..12

2-هل……………………………………. 14

اول:  تنبيهات………………………….. 14

تنبیه اوّل………………………………… 14

تنبیه دوم………………………………….. 14

3- ما…………………………………………. 15

4- من…………………………………………. 16

5-کم……………………………………………. 16

6-کیف………………………………………….. 17

7- ما ذا…………………………………………. 18

8- متى……………………………………………… 18

9-أنّی……………………………………………………. 19

10- أين………………………………………………… 19

11- أيّان…………………………………………………….. 19

12- أیُّ……………………………………………………… 20

ب:استعمال ادات استفهام………………………………. 21

1-اهداف معانی مجازی استفهام…………………………. 21

فصل دوم…………………………………………………… 29

عوامل دخیل در فهم معانی استفهام در قرآن کریم.. 29

الف: عوامل دخیل در فهم معانی استفهام در قرآن کریم.. 30

1- اختلاف در گوینده…………………………………………… 30

2- اختلاف در مخاطبان………………………………………….. 30

3-اختلاف حالت مخاطبان………………………………………… 30

4- اختلاف در مقدر…………………………………………………… 31

5-اختلاف در قرائت……………………………………………………. 31

6-تغییر در مکان وقف……………………………………………………. 31

ب: نکات مهم……………………………………………………………….. 32

فصل سوم……………………………………………………………………. 36

بررسی معانی استفهام در سوره بقره به صورت تطبیقی(مصداقی)……… 36

مقدمه…………………………………………………………………………….. 37

الف:بررسی معانی استفهام در سوره بقره……………………………………….. 38

نتیجه گیری……………………………………………………………………….. 104

منابع………………………………………………………………………………….. 105

طلاب و پژوهشگران گرامی جهت مطالعه ی تحقیق پایانی می توانند به مدرسه علمیه امام جعفر صادق(ع) شاهرود مراجعه نمایند.