طرح تحقیقاتی

تقریب مذاهب در گستره مباحث فقهی قرآن

نگارندگان:

مهنازحسینی، طیبه عرب احمدی، اعظم صالح آبادی

زهره عرب، خدیجه امیری،اکرم کریمی،زهرا غلامی

چکیده

بعد از عصر رسالت انشعاباتی در مکتب حیات بخش و جامع اسلام به وقوع پیوست که تدریجا باعث ایجاد مذاهب و فرقی در جهان اسلام شد.پیدایش این فرق و مذاهب مختلف اغلب بر محور کثرت اجتهادات فقهی صورت گرفته و عواقب ناگواری در جوامع اسلامی در پی داشت که آشکارترین آن : تفرقه، تکفیر و منازعات خانمان سوز بین پیروان مذاهب بوده که تاکنون هم ادامه دارد.

از همان ابتدای پیدایش این تفرقه ها رهروان صدیق مکتب اهل بیت(ع) به پیروی از امامان معصوم خویش همت بلندی را در تقریب بین مذاهب اسلامی به کار بسته اند.نمونه عالی آن تالیف کتاب هایی نظیر الخلاف، المبسوط، از شیخ الطائفه و تفسیر مجمع البیان از شیخ طبرسی می باشد که مورد توجه دانشمندان اهل سنت هم قرار گرفته .استمرار این حرکت حیات بخش در تقریب مذاهب ضرورتی است که عقل و شرع آن را لازم دانسته است.

اجتهاد در هر زمانی اقتضائات خاص خود را دارد که مجتهدان هر عصری با استفاده از کتاب و سنت آراء مختلفی را ارائه می دهند.این اختلافی که در اندیشه بشر و وحی الهی وجود دارد پدیده ای است که اذهان بشری نیز آن را پذیرفته و در حدیث نبوی«اختلاف امتی رحمه» این اختلاف به عنوان رحمت معرفی شده است لذا هر کدام از مذاهب اسلامی باید در مقابل آراء مذهب دیگر از خود انعطاف نشان دهد تا اجتهاد در فروع فقهی و اختلاف آراء خود راهی برای تقریب بین مذاهب به شمار آید نه این که هر مذهبی با اصرار بر حق بودن خود، زمینه تکفیر و تطبیق مذاهب دیگر در نتیجه تفرقه بین مذاهب را به وجود آورد.

کلیدواژه: تقریب،مذاهب،فقه، وحدت اسلامی