«وَلَوکنت فظا غَلیظَ القَلبِ لا نفَضُّوا مِن حَولِکَ »[1]

هدف: اهمیت رفق و مدارا و آثار آن در زندگی فردی و اجتماعی.

مقام معظم رهبری: «وحدت ملی و رفق و مدارا، تضمین کننده امنیت کشور و خنثی کننده هر توطئه است.  [2]

تعریف: رفق یعنی نرم خویی ،رافت ،ترک زور و خشونت در سخن و عمل در برابر مردم در تمام حالات چه این که از طرف مردم خلافی نسبت به انسان سر بزند یا نه [3]

اهمیت رفق و مدارا در تعالیم اسلامی

      در اهمیت رفق و مدارا همین بس که از صفات خدای بزرگ خوانده می شود. امام باقر(علیه السلام ) فرمود:«ان الله عزوجَل رَفیقُ یجبُ الرفیقَ و یُعطی علی الرفق ما لا یُعطی علی العُنفِ».

«خدای عزوجل ملایم است و ملایمت را دوست دارد و پاداشی که به ملایمت می دهد به خشونت و سخت گیری نمی دهد».

امام علی (علیه السلام ):خطاب به فرزندش محمد حنیفه می فرماید «و اعلَم انّ راس العقل بعد الایمان بالله عزّوجل مداراهُ الناس» بدان که بعد از ایمان به خدا، مدارا کردن با مردم حیاتی ترین جزء عقل است.[4]

آثار و برکات مدارا

     مدارا نقش بسیار سازنده ای در زندگی خانوادگی و اجتماعی انسان دارد.زندگی پر از ناگواری هایی است که انسان با آن رو به رو می شود. اگر انسان بنا را بر مدارا کردن با مردم نگذارد و در مشکلات و ناهمواری ها با دیگران به تندی و خشونت رفتار کند،هم به اعتبار اجتماعی و هم به سلامت دینی و اخلاقی خود لطمه خواهد زد.

    در زندگی خانوادگی اگر رفق و مدارا نباشد، تندی و خشونت سراسر زندگی را فرا خواهد گرفت.چرا که در طول زندگی مشترک، موارد فراوانی یافت می شود که رفتار و گفتار همسر، مطابق میل انسان نیست و در صورت عدم مدارای با همسر، هریک از این موارد می تواند زمینه ای را برای بروز خشونت و در گیری میان افراد خانواده باشد در حالی که با رفق و مدارا می توان بسیاری از اختلافات را حل کرده، آرامش و صمیمیت را در محیط خانواده حاکم نبود. این گونه است در زندگی اجتماعی و برخورد و تعامل با مردم.

    این مسئله تا آن جا اهمیت دارد که خداوند به فرستادگانش حضرت موسی و هارون در مواجه با فرعون می فرماید:با او از در مدارا و لطافت وارد شوید ،شاید به خود آید و پند گیرد و یا بترسد؛ یعنی از ترس این که خطری او را تهدید می کند مطلب را بپذیرد.

«فَقُو لا قَو لا لَیُنا لَعَلّهُ یَتَذَکَّرُ او یخشی »[5]

آثار و برکات رفق و مدارا

1_ایمنی دین و دنیا

    سلامتی دنیا در مدارا کردن با مردم ظاهر است. اما سلامتی دین به اعتبار این است که انسان هر گاه با مردم مدارا کند از ناحیه آنان احساس امنیت می کند لذا بهتر می تواند با مسائل دینی خود بپردازد بر خلاف اینکه مدارا نکند و از ناحیه آنان تشویق و اضطراب داشته باشد.

2_برقراری صمیمیت و دوستی

امام علی (علیه السلام ) فرمودند:«بُالرفق تَدُومُ الصُعبَه »

با رفق و مدارا دوستی پایدار خواهد شد.

3_خیر و برکت

پیامبر اکرم «صلی الله علیه و آله و سلم»

در نرمی زیادی و برکت است و هر کس از نرمی محروم شد از خیر محروم گشت.

4_از بین رفتن کینه و دشمنی.

مدارا کن تا به برادری ایشان بهره یابی و با مردم به گشاده رویی برخورد کن تا کینه های ایشان از بین برود.

5_پوشیده ماندن عیوب

کسی که با مردم آشتی کند عیب هایش پوشیده شود.[6]

6_حفظ ایمان

برای هر چیزی قفلی است (که حافظ آن باشد ) و قفل ایمان نرمی و ملاطنت است (کافی،ج2،ص 118)

نتیجه:

یکی از اصولی که در بهبود و رشد روابط انسان با دیگران تاثیر شگرفی دارد،مدارا و تحمل دیگران است، با این که به نظر برخی صاحب نظران ،روابط اجتماعی همواره در حال تغییر و دگر گونی است و هر موقعیت اجتماعی، یک واکنش ویژه طب می کند اما می توان مدارا را یک روش عمومی پیشنهاد کرد که در حال، ایجاد روابط متعادل را آسان می کند.

[1] - ال عمران/159
[2] - 4/4/1384
[3] .مراه العقول، ج 8،ص 233
[4] .مکاتب الائمه علیه السلام،ج 2،ص 208
[5] .طه/44
[6] .عیون الحکم و المواعظ ص445