به همت سرکار خانم زینب دهقان ، طلبه سطح 2 ، پایه دوم

1.رعایت ملاک های انتخاب همسر

بر اساس اموزه های دینی ، دینداری ،  پایبندی به ارزش های اخلاقی از قبیل گذشت و تواضع در برابر همسر ، نرمخویی ، عفت و اکدامنی، صداقت،حیا و بردباری از مهمترین ملاک های انتخاب همسر محسوب می شوند.

یک روش معمول برای شناخت و اگاهی از این ویژگی ها تحقیق و جستجو درباره خود فرد و خانواده اوست.جذابیت جسمی مانند زیبایی چهره ، اندام و موها ،هوش و خردمندی ، توانایی فرزند اوری و اصالت خانوادگی از ملاک های درجه ی دوم هستند.

2.سازگاری های اولیه

همه ی زوج ها بعد از ازدواج خیلی زود می فهمند که بعد از این نمی توانند هر کاری دلشان خواست انجام بدهند. در نتیجه ،ناگزیر به پاره ای از مقررات پایبند می شوند تا از این طریق بتوانند به حد اکثر میزان رضایت دست یابند . این فرایند در اصطلاح سازگاری اولیه نامیده می شود . سازگاری های اولیه به همسران کمک می کند تا به تفاهم مشترکی در زمینه ی مسئولیت های خانوادگی دست یابند .

3. درک متقابل بین همسران

موضوع مهم دیگر در کارامدی خانواده درک متقابل در میان اعضای ان و به ویژه همسران است .

تفاوت های بین زن و مرد را می توان بر اساس عوامل ژنتیکی توجیه کرد . از نظر حضرت علی ( علیه السلام ) توجه به این که زن و مرد از نظر توانایی ها و کارکرد های شناختی و عاطفی با هم تفاوت دارند ،در تعیین خط مشی های زندگی و انتظارات همسران از یکدیگر بسیار مهم است . با اینکه زنان می توانند برنامه ریزی و مدیریت خانواده را به عهده بگیرند . زیرا مدیریت خانواده مستلزم این است که فرد از توانایی های شناختی ،قدرت پیش بینی ،تجزیه و تحلیل و سطح چالش پذیری نسبتا بالایی برخوردار باشد . بر این اساس ،نباید از زنان انتظار داشت که در تصمیم گیری های مهم حرف نهایی را بزنند و بتوانند در بحران های زندگی تاب و تحمل بالایی داشته باشند . حضرت علی ( علیه السلام ) برای اشاره به ظرافت طبع زنان و اینکه نمی توانند در بحران ها و سختی های زندگی سخت رویی از خود نشان دهند ، واژه (ریحانه ) را درباره زنان به کار برده و می گوید :زن ( ریحانه )به معنای گل خوشبو است . این تعبیر اشاره به این است که زنان مانند گل لطیف هستند ،روشن است چنین موجود لطیفی نمی تواند تاب و تحمل سختی ها را داشته باشد .

4. نقش پذیری در خانواده

درمتون اسلامی برای هر یک از زن و مرد وظایف و نقش هایی در نظر گرفته شده که در کار امدی خانواده بسیار مهم است . مدیریت و تامین معیشت ، ارضای نیاز های زیستی ،عاطفی ،برنامه ریزی و تعیین اهداف و ارزش های کلی خانواده جزئ مهمترین وظایف و نقش های مرد در نظر گرفته شده است . همچنین ، مرد باید بپذیرد که زن امانتی از سوی خداست وباید در حفظ و نگهداری ان بکوشد .

حضرت علی (علیه السلام )  به عنوان دری مهربان ، خطاب به فرزندش او را به ترس از خدا ، اباد ساختن دل به یاد او ، چنگ زدن به ریسمان الهی و ند اموزی و عبرت گیری از گذشتگان توصیه کرده است . با کمی دقت ، می توان نقش های مختلفی را که فرد باید در قبال فرزندانش به عهده بگیرد ، در نامه 31 نهج البلاغه ملاحظه کرد . برای زنان نیز هم نقش هایی در قبال همسر وهم در قبال فرزندان در نظر گرفته شده که باید به ان ها عمل کند . مهمترین وظایف زن در قبال همسر ،سازگاری ، ارضای نیاز های جنسی و عاطفی همسر ،احساس رضایت از زندگی و تلاش در جهت حفظ منابع مالی خانواده است .

5.حفظ حریم خانواده

حریم خانواده چیزی شبیه حریم شخصی است . حریم شخصی یک حصار فرضی دور افراد است که با ان فاصله از دیگران محافظت می شوند .

روابطزنان با مردان نامحرم نباید خیلی باز وبدون محدودیت باشد . از حضرت علی ( علیه السلام ) همان گونه که ازاد گذاشتن زنان می تواند خطرناک باشد ، راه دادن افراد غریبه و غیر قابل اعتماد در حریم خانواده نیز مشکل افرین خواهد بود . بنابراین ، کارامدی خانواده مستلزم حفظ حریم خصوصی و پرهیز از روابط باز و وسوسه انگیز با افراد نا همجنس است .

6.روابط  مثبت در خانواده :

 6- 1  روابط بین همسران

روابط مثبت بین همسران عبارت است از روابط نزدیک و صمیمانه که با ویژگی هایی چون احترام ،مدارا ، ارزش گذاری به همدیگر و مهرورزی مشخص شده است . در اموزه های دینی به روابط صمیمانه و نزدیک بین همسران اشاره شده است .  

6-2  روابط بین والدین و فرزندان

از نظر اسلام نیاز های کودک تنها به نیازهای زیستی خلاصه و محدود نمی شود ؛بلکه بخش عمده ای از نیاز های کودک را نیاز های عاطفی او تشکیل می دهد . از این رو ، در روایات به اهمیت نیازهای عاطفی کودک و نقش والدین در جهت ارضای درست انها اشاره شده است .

7. ارضای نیاز های خانواده

مهم ترین بخش نیازهای خانواده ، نیاز های عاطفی ان هاست که شامل محبت ،احترام ،همدلی و همدردی می شود . متناسب با ویژگی های سنی ، موقعیتی و روحیات گونا گون افراد خانواده ، نیاز های عاطفی ان ها نیز متفاوت است .

بخش دیگری از نیاز های خانواده که باید مورد توجه جدی قرار بگیرد ، نیاز های مادی و تامین معیشت آنها ست.