ازدواج آسان از نظر اسلام

نگارنده

مریم غیاث الدین

در قرآن کریم و سیره ائمه اطهار (ع) آیات و روایاتی وجود دارد که ترقیب به ازدواج یا احکام ازدواج را بیان می کند اما دسته ای از این آیات و روایات، ترغیب به ازدواج آسان و فرآهم نمودن مقدمات آن را دستورالعمل خود قرار داده اند مانند آیه 22 سوره نور که علاوه بر اینکه بطور ضمنی هر فرد انسان را به نکاه و همسرگزینی ترقیب و توصیه می کند، افراد جامعه را نیز به یک امر والاتر از آن موظف می دارد و به آنان فرمان می دهد که تسهیلات لازم را در امر ازدواج جوانانتان را فراهم سازید.

چنانچه در حدیثی از امیر مومنان(ع) می خوانیم: بهترین شفاعت آن است که در میان دو نفر برای امر ازدواج میانجی گری کنیم تا این امر به سامان برسد.[1]

علاوه بر کمک های دیگران در امر ازدواج، اسلام به آسان گرفتن مخارج نیز دستوراتی داده است: رسول خدا(ص) فرمود:«افضل نساء امی اصبحن و جها و اقلهن مهرا »

« بهترین زنان امت من، آنان هستند که سفید رو ترند و مهریه انها اندک است»[2]

و نیز فرمود:«من برکه المراح خفه مونتها و من شومها شده مونتها:»

«یکی از نشانه های برکت زن، سبک بودن هزینه زندگی او است، و از نشانه های بدقدمی زن آن است که هزینه زندگی او سنگین باشد»[3]

امام علی (ع) فرمودند:«لا تغالوا بمهور النساء، فتلون علاوه »

«مهریه های زنان را گران و سنگین نکنید که موجب عداوت و دشمنی می شود»[4]

پیامبر(ص) در حدیثی فرمود:«ان من یمن المرته  تیسیر خطبتها و تیسیر سراقها تیسیر رحمها»

«همانا از نشانه های برکت زن آن است که(هزینه و تشریفات) خواستگاریش اندک و آسان باشد، مهریه اش نیز کم باشد و تولید فرزند از او نیز آسان باشد»[5]

بنابراین با استفاده از این آیه و روایات مربوطه نتیجه می گیریم که پیروان اسلام باید سعی کنند به سادگی و بدون تشریفات و هزینه های کمرشکن، آن را در جامعه عملی و برگزار کنند و تشویق در امر ازدواج مجردان و هر گونه کمک ممکن به این امر باشند.

علاوه بر گفتار پیشوایان دین مبین اسلام،شیوه عمل آنها نیز در تاریخ، بیانگر راه و طریقتی برای ازدواج آسان در بین مسلمان ها می باشد.  به عنوان نمونه به ذکر یک ازدواج آسان در محضر رسول خدا (ص) می پردازیم:

جمعی در محضر رسول اکرم(ص) بودند، زنی به حضور پیامبر (ص) آمد و عرض کرد:مرا همسر مردی قرار بده، پیامبر(ص) در میان آن جمع اعلام کرد که چه کسی حاضر است همسر این زن گردد؟مردی برخواست و گفت: من حاضرم، مرا همسر او گردان. پیامبر(ص) فرمود چقدر مهریه به او می دهی؟ او گفت: چیزی ندارم. پیامبر(ص) فرمود: بدون مهریه که نمی شود. بار دیگر پیامبر(ص) اعلام کرد، باز کسی غیر از آن مرد جوای نداد.پیامبر(ص) برای بار سوم اعلام کرد و باز تنها همان مرد جواب داد. پیامبر(ص) به او فرمود: آیا چیزی از قرائت آیات قرآن می دانی؟او عرض کرد:آری. پیامبر(ص) فرمود:مهریه این زن را، همان اندازه از قرائت آیات قرآن که می دانی قرار دادم تا به این زن بیاموزی. او قبول کرد، و ازدواج آن زن و مرد به سادگی انجام گرفت.[6]

از این نوع ازدواج های ساده در عصر رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) بوفور یافت می شود که ذکر و بیان همه آنها در اینجا میسر نخواهد بود ولی لازم است در این بحث از تشکیل زندگی زوج نمونه اسلام، یعنی حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) نیز سخن گفته شود:

علامه مجلسی در احوالات حضرت زهرا(س) در کتاب با ارزش بهار از قول حضرت صادق(ع) روایت می کند: امیرالمومنین از زندگی مادی جز یک دست لباس، یک شتر، شمشیر و یک زره چیزی نداشت . درآمد روزانه او از کارکردن در باغ و زمین کشاورزی دیگران تامین می شد، چون برای خواستگاری سیده زنان آفرینش به محض رسول حق آمد، حضرت به او فرمود: برخیز و زره را بفروش، زره را فروختم.پولش را در دامان رسول حق ریختم، نه من گفتمخ چه مقدار است و نه آن حضرت اندازه اش را از من پرسید.مشتی از پول ها را به بلال مرحمت کرد و فرمود با آن برای دخترم عطر تهیه کن و قسمتی را به ابوبکر داد و فرمود لباس و اساس و منزل آماده نما، به عمار و جمعی از اصحاب فرمود :او را د رخرید لباس و اساس منزل کمک کنید.

آنچه خریده بودند عبارت بود از: 1- پیراهن یک عدد 2- دو چادر قد 3 – چادر سیاه خیبری 4 – یک تخت طناب پیچ   5 – یک جفت تشک که روکش آن کتان مصری و داخل آن لیف خرما و پشم گوسفند بود 6 – چهار بالشت که روکش چرم طائف و درونش پوشال بود  7- کت پرده ای پشمی  8- یک حصیر  9 – آسیاب دستی    10- یک تشت مسی    11- یک مشک آب    12- یک قدح   13- یک دواچه آب    14- یک آفتابه    15- یک خم سبز رنگ جهت نگهداری آب یا مواد خوراکی    16- چند کوزه سفالی

وقتی تمام اجناس را نزد رسول خدا(ص) آوردند زیر رو کرد و فرمود: خداوند برای اهل بیت مبارک کند. این اجناس مختصر جهار دختری بود که پدرش قدرت و محبوبیتی مافوق تصور داشت و یارانش به جای زر و سیم، جان و سر نثارش می کردند، ولی نه دامادش را دچارعضری قرض کرد و نه بیت المال مسلمانان را که باید صرف مسکین و یتیم و مصالح عمومی می شود، خرج خود نمایی و تجملات بیجا نمود و نه سطح هزینه ازدواج را بالا برد تا دبگران با الگو گرفتن از او در طول تاریخ دچار رنج و محنت و قصه و اندوه نشوند. و از همه مهمتر آنقدر صفا و صمیمیت و یکرنگی در کار بود که وقتی خودش را از تهیه جهاز که ظیفه اخلاقی وی بود عاجز دید، به داماد با کرامت پیشنهاد فروش زره داد تا با قیمت آن جهاز و اثاثیه منزل را تهیه کند و این عمل را هیچ موجب سرافکندگی خود ندانست و داماد با کرامت نیز آنقدر رحمت و پاکی داشت که کمترین سختی تحت این عنوان که جهاز به عهده دختر است به زبان نیاورد.[7]

علاوه بر جهیزیه ساده و اندک حضرت زهرا(س) مراسم ساده و مهریه اندک ایشان نیز یک برنامه اسلامی و انقلابی برخلاف رسوم باطل و تشریفات باطل آن عصر بوده است.

[1] - وسایل الشیعه،ج20،ص45
[2] - همان،ج15،ص10
[3] - همان،ص10
[4] - همان
[5] - کنزالعمال،ح44731
[6] - وسایل الشیعه،ج10،ص3و4
[7] - حسین انصاریان،نظام خانواده در اسلام،ص198-200