مبانی آموزش خداشناسی و مفاهیم دینی به کودکان و نوجوانان

                                                                                               فاطمه عابدی[1]

چکیده

    تربیت دینی و آموزش راههای شناخت خدا یکی از دغدغه های مهم والدین و مربیان می باشد.اعتقادات دینی تاثیر عمیق بر صلاح فردی و اجتماعی افراد دارد و سعادت اخروی که نهایت کمال انسانی است را سبب می شود.آموزش مفاهیم دینی و شناخت خدا برای کودکان و نوجوانان به دلیل دارا بودن ویژگی های خاص و حساس ، کاری دشوار و ظریف است .  هدف این مقاله بررسی روش ها و شیوه های آموزش خداشناسی و مفاهیم دینی به کودکان و نوجوانان می باشد. برای بهبود روند این آموزش ها مواردی از راههای اثبات و شناخت خداوند ذکر شده است.در ادامه چند مورد از اصول آموزش مبانی دینی برای والدین و مربیان بیان شده تا راه روشن تری برای آموزش  کودکان خود داشته باشند  و در پایان مواردی از روش ها و شیوه ها برای موثر و کارامد بودن این اصول بیان شده است.

واژگان کلیدی : خداشناسی ، فطری بودن ، کودکان ، نوجوانان ، مفروض گرفتن

[1] .طلبه سطح (2)،حوزه علمیه امام جعفر صادق (علیه السلام) ،شهرستان شاهرود ، تاریخ پذیرش مقاله مرداد 98.

                      تبیین ارتباط نفس و بدن از دیدگاه حکمت صدرایی

                                                                                                                   فاطمه عابدی[1]

چکیده

   مسئله نفس و بدن و رابطه آن دو، از مسائل دیرین فلسفی است.در فلسفه اسلامی، ملاصدرا توانست با ابداع مبانی فلسفی جدیداز قبیل تشکیک در وجود و حرکت جوهری طرحی نو از مسائل فلسفی از جمله مسائل نفس ارائه دهد. ایشان قائل به دوگانگی نفس و بدن نمی باشند بلکه رابطه نفس و بدن را بر اساس نظریه تشکیک تبیین می کنند. ملاصدرا با رد نظریه قدیم بودن نفس و حادث شدن آن،دیدگاه دیگری در نحوه پیدایش نفس بر می گزیند که به جسمانیة الحدوث بودن نفس معروف است. ایشان این نظریه را با توجه به آیه چهاردهم سوره مومنون به دست آورده‌اند. وبر همین مبنا، نفس را جوهری سیال می داند که بر اساس حرکت جوهری از نقص ( جسمانیت) به کمال ( روحانیت )سیر می کند. ملاصدرا بر مبنای حدوث جسمانی نفس و حرکت جوهری آن، رابطه نفس و بدن را رابطه اتحادیه می داند. وی ضمن پذیرش وجود فاصله فراوان میان نفس ناطقه عقلی و بدن جسمانی، بر واسطه بودن روح بخاری میان نفس و بدن تاکید داشته و وجود مرتبه و بدن مثالی را نیز که میان روح بخاری و نفس ناطقه قرار می گیرد ضروری می داند.

واژه های کلیدی : حدوث جسمانی نفس ، حرکت جوهری (اشتدادی) ، روح بخاری و بدن مثالی ، نفس ، یگانه انگاری.

…………………………………………………………………………………

[1] - طلبه سطح (2) ،حوزه علمیه امام جعفر صادق (علیه السلام) ،شاهرود ،تاریخ پذیرش مقاله مرداد 98

مراتب استکمال نفس از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

مهناز حسینی[1]

چکیده

نفس وجودی است حقیقتی ولی دارای مراتب، پایین ترین مرتبه نفس فقط یک رتبه از بدن بالاتر است ولی بالاترین مراتب آن حتّی از اعظم ملائک نیز برتر است. اگر انسان جنبه های روحانی خود را تقویت کند با فرشتگان و ارواح پاک همراه می شود و اگر جنبه جسمانی خود را تقویت کند به حیوانات و درندگان شبیه می شود اگر بخش روحانی بر جسمانی پیروز شود و تیرگی های جسمانی را از خود دور کند علم به حقایق برای او روشن می شود و محبّت حق تعالی در او آشکار و به فضایل نیک متصف  می شود و در این حالت است که نورانیّت الهی بر او ظاهر می شود.

از آن جا که انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی است اصالت بخشیدن به هر یک از این دو بعد در حرکت وی به سوی کمال متفاوت خواهد بود و از منظر قرآن و نهج البلاغه اصالت انسان با بعد روحانی اوست و کمال و تقرب انسان به سوی پروردگارش نیز از طریق همین بعد مسیر خواهد شد. بنابراین شناخت درست از مراتب انسان، برای رشد بعد روحانی وی ضروری است همجنین برای بیان غایت انسان نیز شناخت مراتب کمال وی امری لازم می باشد.

کلید واژه ها: قرآن، نفس، عقل، استکمال، اخلاق

…………………………………………………………………

[1] - سطح دو، حوزه علمیه امام جعفر صادق(علیه السلام)

فرآیند استکمال نفس از دیدگاه فلاسفه اسلامی(ملاصدرا، ابن سینا)

مهناز حسینی[1]

چکیده

هر موجودی کمال ویژه ی خود را داراست، ازدیدگاه حکما کمالِ ویژه ی نوعِ انسان، اندیشه ورزی می باشد و فیلسوفانی مثل ارسطو و ابن سینا نیز اندیشه ورزی را بالاترین فعالیت برای سعادت انسان می دانستند و در مقابل عرفای جهان اسلام، حکمت عملی را شاخصه رسیدن به سعادت می دانند.

علم و عمل از عوامل استکمال نفس در فلسفه می باشد و از دیدگاه دین و فلسفه استکمال نفس امری پذیرفته شده است امّا آنچه مورد بحث واقع می شود یکی آن است که علم و عمل چگونه به استکمال نفس می انجامد و دیگر این که پرسش از چگونگی استکمال نفس مجرد است و پرسش آخر این که آیا فرآیند استکمال نفس پس از مرگ نیز ادامه دارد؟ اگر آری چگونه؟

در این مقاله به تبیین فرآیند استکمال نفس می پردازیم و دیدگاه و پاسخ فلاسفه اسلامی را در این باب جویا می شویم.

کلید واژه ها: نفس، تکامل، ابن سینا، ملاصدرا .

………………………………………………………………….

[1] - سطح دو، حوزه علمیه امام جعفر صادق(علیه السلام)

راهکارهای کنترل خشم بر اساس مبانی دینی و سیره ائمه(علیه السلام)

سمیه کلانتری[1]

چکیده

مقاله پیش رو با عنوان راهکارهای کنترل خشم بر اساس مبانی دینی با شیوه کتابخانه ای به بیان راهکارهای جلوگیری و کاهش خشم بر اساس قران و روایات می پردازد. اهمیت این مسئله از آن جا روشن می شود که  شخص در حالت عصبانیت و خشم کنترل خود را از دست داده و رفتارهایی از خود بروز می دهد که در بسیاری از موارد از کنترل او خارج است. بررسی های فردی- اجتماعی نشان می دهد که چقدر افراد مختلف به خاطر یک لحظه خشم، خود و دیگران را به مصیبتی بزرگ گرفتار کرده اند که عوارض شوم آن هیچگاه قابل جبران نبوده است. به همین دلیل شناخت رفتارهای خشم آلود و راه های مقابله با آن دارای اهمیت بسیاری است.

خشم نیرویی است دفاعی که برای دفاع از خود و پاسداری از حقوق فردی و اجتماعی در وجود انسان گذارده شده است که اگر در جای خود بکار رود مفید است مانند دیغ دشمن و غیرت بر ناموس، و اگر خشم نابه جا باشد مضر و خطرناک است. بنابراین اگر خشم در جایگاه خود به کار رود چه بسا آثار مثبتی نیز دارد مانند دوری از عذاب الهی، امنیت از خشم خدا، داخل شدن در ردیف مومنان و …

  ریشه های خشم نامطلوب عبارتند از: کم ظرفیتی، عجب، فخر، کبر، لجاجت، استهزاء، مجادله، تحقیر، عیب جویی و حرص مال و جاه و… بهترین زمان برای کنترل و درمان خشم، لحظات ابتدائی بروز خشم می باشد، چون با شعله ور شدن آتش خشم، اختیار انسان از او سلب شده و نور عقل و ایمان در وجودش خاموش گشته، مهار و کنترل آن مشکل می باشد.لذا خشم و عصبانیت احساساتی هستند که به سختی می توان آن ها را کنترل کرد اما با به کارگیری روش های کارآمد و سودمند قرآنی و روایی می توان در جهت کنترل آن اقدام کرد از جمله راهکارهایی قرآنی و روایی برای مقابله با خشم می توان 1- تقوا و پرهیزکاری و نادیده گرفتن اشتباهات دیگران و… نام برد.

اما خشمی که خارج از کنترل شخص می باشد و فقط در واکنش به رفتارهای غیر ارادی است دارای آثار منفی و مخرب می باشد و برای فرد جز پشیمانی چیزی به ارمغان نمی آورد و فرد را در ردیف شیطان و دچار عذاب سخت الهی می کند.

از جمله راهکارهایی که می توان برای مقابله با خشم نام برد، دور شدن از محیط، وضو گرفتن و غسل کردن، یاد خدا، تلاوت قرآن، از بین بردن عوامل ایجاد خشم، عمل به دستورات دین و الگو گیری از  اولیای الهی و پیروی از سیره آن ها و … می باشد.

کلیدواژه: خشم، غضب، عصبانیت ، آثار خشم.

………………………………………………………
[1] - دانش آموخته مقطع سطح دو، حوزه علمیه امام جعفر صادق(ع)، شهرستان شاهرود

بررسی عوامل حسرت اخروی از دیدگاه آیات و روایات

عصمت ترابی[1]

چکیده

حسرت به معنای ندامت، پشیمانی، تأسف و افسوس خوردن می باشد و در اصطلاح همان حسرت خوردن از تغییر و تحول در رأی و نظر نسبت به چیزی است که از دست داده است این تحقیق به عوامل بررسی حسرت اخروی پرداخته است از آنجایی که حسرت هم در دنیا وجود دارد و هم در آخرت و به همین مناسبت یکی از نام های قیامت یوم الحسرة می باشد عوامل حسرت دنیوی: شامل استفاده نکردن از موقعیت، از دست دادن فرصت، قدر ناشناسی در مقابل نعمت ها، همچنین حسرت خوردن به داشته های دیگران و استفاده نکردن از امکانات مادی و … می باشد که موجب می شود انسان در دنیا بی بهره باشد، رضایت کافی را از زندگی نداشته باشد در مقابل حسرت دنیوی، حسرت اخروی بسیار عظیم تر است، زیرا خود آخرت در مقایسه با دنیا بسیار عظیم و بی نهایت است. عوامل متعددی موجب حسرت اخروی می شود که می توان عوامل را در دسته های زیر قرار داد:

1.      اطاعت ناپذیری از خداوند و رسولان الهی، این مورد شامل عمل نکردن به دستورات الهی و پیروی از هوای نفس و تکذیب آیات الهی، شرک به خداوند، تمسخر و استهزاء پیامبران و همراهی نکردن با رسولان می باشد.

2.      فراموشی مرگ و قیامت شامل تکذیب قیامت و معاد، غفلت از قیامت و یاد مرگ و … می باشد.

3.      همنشینی با انسان های ناشایست و انجام کارهای گناه، کنترل نکردن نگاه، دورهمی های بیهوده ، دوستی با دشمنان خدا، همنشینی با شیطان و غیره می باشد.

4.      فعالیت های اقتصادی نادرست از جمله: خوردن مال حرام، نپرداختن زکات، دنیا گرایی و غیره.

قرآن کریم راهکارهای عملی برای مقابله با این امر زیانبار مطرح می نماید که می توان به موارد زیر اشاره کرد.

1.      تقوی : تقوی به معنای محافظت و مراقبت می تواند عامل اصلی برای رهایی از حسرت باشد.

2.      بهره گیری از عقل: خرد ورزی موجب می شود رفتار انسان در موقعیت های مختلف سنجیده تر بوده و درصد خطای انسان کمتر شود.

3.      عمل به دستورات قرآن کریم و انجام اعمال صالح که در قرآن کریم مکرراً همراه با ایمان مطرح شده است و می تواند موجب نجات انسان شود.

4.     این پیروی از دستورات الهی موجب حیات معنوی انسان و جلب رحمت الهی و در نهایت رستگاری انسان خواهد بود.

کلید واژه : حسرت، دنیوی، اخروی، عوامل، تقوی

……………………………………………………….
[1]. طلبه سطح(2)، حوزه علمیه امام جعفر صادق(ع)، شهرستان شاهرود

تبیین عقلانی تسبیح موجودات از منظر ملاصدرا

طاهره عسکری[1]

       چکیده

       مقوله تسبیح موجودات، یکی از حقایق عالم هستی است. تسبیح، به معنای تنزیهی است که توأم با علم و آگاهی  و از روی قصد صورت گیرد. تسبیح خداوند نیز، به معنای منزه دانستن او از عیوب و نقایص امکانی است. آنچه انسان ها با حواس خود در می یابند این است که، جمادات فاقد شعور اند. اما خداوند در قرآن کریم، همه موجودات عالم، از انسان و حیوان گرفته، تا نبات و جماد را دارای شعور و آگاهی معرفی می کند. لذا تسبیح و عبادت حضرت حق، مخصوص انسان نیست. بلکه تمام موجودات و پدیده‌های عالم با زبان خاص خود به تسبیح خداوند مشغولند.

ملاصدرا فیلسوف و مفسّر بزرگ متأخر، همراهی عقل و نقل را در تسبیح قالی موجودات تایید کرده و با استفاده از سه برهان، به تبیین عقلانی این موضوع پرداخته است. مهم ترین و محکم ترین آن ها، برهان اصالت وجود است که در این پژوهش با استفاده از سه دلیل که برای برهان اصالت وجود در نظر گرفته شده به تبیین عقلانی تسبیح قالی موجودات پرداخته شده است.

واژگان کلیدی :

اصالت وجود ، تسبیح حالی ، تسبیح قالی، تسبیح موجودات.

 
…………………………………………………………………….
۱.طلبه سطح دو ( کارشناسی ) ، حوزه امام جعفر صادق ( علیه السلام )، شهرستان شاهرود .

راهکارهای تکریم شخصیت کودکان با محوریت حدیث کساء

سمیه عرب انصاری[1]

چکیده

از جمله شیوه هایی که در جهت تربیت فرزندان کارآیی فراوانی دارد، شخصیت بخشی به آن ها از طریق تکریم و بزرگداشت شخصیت ایشان است. تحقیر و خرد کردن شخصیت کودک به بهانه بازداشتن وی از خطا، نه تنها مفید نیست بلکه نتایج سوه تربیتی نیز به همراه دارد و از آن جا که تکریم کودکان از اهمیت بسیار بالایی به جهت نقش داشتن در آینده کودک خواهد داشت، در این مقاله سعی شده به راهکارهای تکریم شخصیت کودکان پرداخته شود و چون همیشه بهترین الگوها و راهکارها را معصومین(علیها السلام) ارائه دادند محوریت پژوهش حدیث کساء قرار گرفته است. از جمله راهکارهایی که می توان بوسیله آن شخصیت کودک را تقویت کرد و در متن نیز به آن اشاره شده است سلام کردن به کودکان، محبت کردن به آن ها، برخورد محترمانه که در ادامه مطالب تشریح شده اند. به طور مثال در حدیث شریف کساء نحوه برخورد پدر با دختر و نحوه استقبال مادر از فرزندان و کلمات محبت آمیزی که در قبال آنان به کار می برند بهترین و ارزنده ترین راهکار برای شد که مادر و پدر که در خانه حضور دارند هنگام ورود فرزندان، استقبالی گرم و محبت آمیز داشته باشند و بی شک با چنین برخوردی از سوی والدین، کودک برای رسیدن به خانه و قرار گرفتن در آغوش خانواده لحظه شماری می کند.

کلید واژگان: تکریم، حدیث کساء، شخصیت، محوریت

……………………………………………………………….
[1] - طلبه سطح(2)، حوزه علمیه امام جعفر صادق(ع)، شهرستان شاهرود.

راهکار های قرآنی در سبک زندگی خانواده موفق

سمیه عرب انصاری[1]

چکیده

سبک زندگی خانوادگی در آیین اسلام و قرآن همانند درختی است که ریشه ی آن، باورها و اندیشه ها و ساقه و شاخه هایش، ارکان و وظایف اعضای خانواده می باشد از این رو سبک زندگی خانوادگی دارای ابعاد زیادی است. مقاله حاضر درصدد بررسی سبک خانوادگی در قرآن در ابعاد تشکیل خانواده و ازدواج، اداره خانواده و همسر پروری می باشد. از منظر قرآن کریم باورها و اعتقادات نقش اساسی در خانواده دارند و ازدواج را امری مقدس می داند و همگان را به این امر فراخوانده است و در انتخاب همسر معیارهایی چون تقوا، عقل، اخلاق نیک و همتایی را مورد توجه قرار داد و مدیریت خانواده را به مرد سپرده است. مساله مهم دیگر که از نظر قرآن در خانواده موفق موثر می باشد انجام وظایفی است که زوجین و فرزندان نسبت به یکدیگر دارند و سعی شده در این نوشتار به بارزترین وظایفی که در قرآن توسط آیات به آن سفارش شده است پرداخته شود.

کلیدواژه: خانواده، راهکار، سبک زندگی

…………………………………………….

[1] - طلبه سطح(2)، حوزه علمیه امام جعفر صادق(ع)، شهرستان شاهرود.

نقش جوانان در تحقق نظام پیشرفته ی اسلامی

(باتوجه به بیانیه  گام دوم و بیانات رهبری) 

سمیه ذوالفقاری

چکیده

هدف از نوشتن این مقاله یاد آوری راه کارهایی برای جوانان که بتوانند یک نظام پیشرفته ی اسلامی بسازند.رسیدن به  این هدف بزرگ امکان پذیر نیست جز بااستفاده از راهکار های بروز شده و قابل استفاده ای که توسط رهبر انقلاب اسلامی طی بیاناتی خاطر نشان شده است .دانستن این موضوع که این بیانات ارزشمند چقدر میتوان در این پیشرفت مهم کارامد باشد را میتوان در پیشرفت دانشمندان و دانشجویان انقلابی این مرز و بوم  در تمام سطوح علمی ،عملی ،اقتصادی وفرهنگی این کشور دید.جوانان مومن و انقلابی این کشور زمانی می توانند این کشور اسلامی را که در درگیر تهاجم های غربی شده است را به پیشرفت اسلامی و معنوی برسانند که از توصیه های رهبر خود استفاده کرده و آن را در تمام مراحل توسعه معنوی این کشور اعمال کنند.محتوای اصلی این مقاله بیانات رهبر انقلاب اسلامی در مورد وظایف وتوقعات از جوانان مومن به اسلام وانقلاب است. در این مقاله چند مورد از پرکاربردترین موضوعات پیش روی یک جامعه ی اسلامی  برای رسیدن به نظامی پیشرفته اسلامی است. هر کدام از عناوین استفاده شده در این نوشتار می تواند موضوعی برای پژوهش های دیگر باشد. با توجه به مسائلی که گفته می شود رهبر انقلاب بیانات روشن فکرانه و دغدغه های زیادی  راجع به جوانان داشته و تمام دستگاه های کشور را به حمایت از جوانان و قرار دادن آن ها در مسیر درست ملزم کرده است.

کلید واژه:اسلام،توسعه،پیشرفت،جوانان

……………………………………………………………………..

طلبه سال پنجم حوزه امام جعفر صادق(ع) خواهران شاهرود