موضوع تکریم مقام انسان از دیدگاه امام سجاد (علیه سلام )

پژوهشگر: سمیه بلهری

چکیده

             صحیفه سجادیه در عین حال که در بر دارنده ظریف ترین و دقیق ترین راز و نیاز هاست ورابطه عاشقانه انسان و خدا را به زیباترین شکل ممکن به تصویر می کشد موضوعات بسیاری در زمینه روانشناسی ،اخلاقی ،اجتمایی،اقتصادی و…در بر میگیرد .

آنچه در این مقاله پیگیری شده است ،مقام وآفرینش انسان و سپس به اصول تربیتی و ویژگی های انسان های آرمانی پرداخته شده است .

 اگر انسان خود را بشناسد وبا خداوند متعال چنان که سزاوار است آشنا شود،در می یابد همانند کسی است که فقر و نیاز او شدید و نیروی او بسیار ضعیف و گناهان او فراوان می باشد و فریاد رسی جز خدا ندارد .اگر بدانیم که خدا با ما است و ما نیز با خدا باشیم و مراقبه بین عبد و خالق بر قرار باشد به گنج مخفی راه یافته و به تکیه گاه مطمئن  می رسیم . در معارف دینی دقیق ترین و نزدیک ترین راه خدا شناسی معرفت به نفس معرفی شده و شناخت خالق هستی فقط ازطریق معرفت نفس امکان پزیر است.

مقدمه

       صحیفه سجادیه میراث گران بهای بر جای مانده از چهارمین پیشوای معصوم شیعیان امام علی بن الحسین (ع)است این کتاب شریف گنجینه ای بدیع وثروتی تمام نشدنی است .حقیقت آن تحفه ای است الهی که بر قلب عزیزترین انسان ها جاری شده است .جامع و کامل بوده است و از منبعی سرچشمه می گیرد که مصون ازهر گونه خطا و اشتباه است . زبان این کتاب شریف زبان نیایش است وبه گونه ای عرضه شده است که هر خواننده به فرا خور فهم و دانش خود از آن بهره می گیرد .

       اندیشمندان شیعی درباره صحیفه سجادیه تحقیقات زیادی در قالب شرح و ترجمه نگاشته اند ومیراث علمی گرانبهایی به یادگار گذاشته اند که با این تلاش ها مقداری از راه هموار شده است ولی اکثر این مطالعات بر اساس دقت های ادبی وشرح وتوضیح واژه ها در عرصه های مختلف صورت گرفته است،نظیر شرح «ریاض الساکنین »که یکی از شرح های مهم صحیفه به شمار می آید .ولی بیشتر به جهات ادبی شرح و توضیح واژه ها از نگاه اعتقادی و اخلاقی پرداخته است .

        بنابرین،ناگفته پیدا است که اولا تحقیقات ارزشمند علمای سلف در باره صحیفه سجادیه،بیشتر در قالب شرح وتوضیح لغات و جملات بوده است ودر آن ها کمتر به تجزیه و تحلیل تربیتی مطالب پر داخته شده است .ثانیا با وجود ابعاد تربیتی که صحیفه سجادیه دارد،حتی آن دسته از شرح هایی که به طور تحلیلی به شرح و تفسیر صحیفه سجادیه پرداخته اند،با یک دید تربیتی ،به تجریه و تحلیل دعا های صحیفه نپرداخته اند .

        ثالثا،علاوه بر خلاء موجود در پژوهشهای پیشین ،نیاز های فعلی مربیان و جوامع شیعی در برخورداری از اندیشه های تربیتی امام سجاد (ع)توجیه گر ضرورت بررسی برخی از عناصر نظام تربیتی آن است

    اصول تربیتی بر یک سری ویژگی ها و صفات (منفی ومثبت )انسانی که در همه انسانها وجود دارند بنا شده است . با مروری بر صحیفه سجادیه به نکاتی بر می خوریم که گرچه به شکل دعا از سوی امام بزرگوار به ما رسیده است،ولی به روشنی ویژگی های انسان را تبیین نموده واساس مبنای اصول تربیتی را ارائه می دهد  با پی جویی دعاهای صحیفه سجادیه ،به کشف و بررسی مهمترین مبانی تربیتی صحیفه سجادیه از جمله «خوددوستی»«خدادوستی»«کمال خواهی»«میل به جاودانگی»«خوف ورجاء»«غفلت»«دنیا دوستی »و«اختیار»دست یافته ایم در این مقاله به برخی از این مبانی تربیتی اشاره می شود.

نتیجه

   امام زین العابدین (ع) مانند پیشوایان معصوم دیگر وظیفه سنگین هدایت گری وتبیین دین و نشان دادن راستی ها وکژی ها را بر عهده داشته وبه انجام رسانده اند .اما آنچه روش این امام (ع)را با دیگر امامان (ع)در این مهم متمایز ساخته وضیعت سیاسی و اجتماعی زمان آن حضرت است.روشی که امام علی بن الحسین (ع)به بهترین شکل برای آموزش دین و تربیت دینی بر عهده گرفته،زبان دعا ونیایش با پروردگار بوده است .

       از جمله آموزه های آن حضرت این روش انسان شناسانه است که افت و خیز ها ،رفت وبرگشت ها فرار وقرارها ونقاط قوت وضعف بشر مسوول در برابر خداوند را به زیبایی ها بیان می کند ونشان می دهد که در این بارگاه ،انسانی آرمانی است که خود را اصلاح وکامل کند وبه عنوان یک موجود الهی نیاز ها مادی و معنوی خود را در چهار چوبی منطقی برآورده ودنیا وآخرت خویش را با هم آباد سازد ولازمه این دو امر ویژگی هایی مانند پزیرش بندگی خدا ،فروتنی و خدمت به مردم ،مبارزه با ظلم و دفاع از مظلوم،امر به معروف ونهی از منکر،حق مداری وحرکت به سوی خدا وخداگونه شدن است.

  منابع مآخذ

1-قران کریم

2- صحیفه سجادیه

3- ، ترابی احمد جمال نمایشگران امام سجاد(ع)

4-حاجی ده آبادی محمد علی،در آمدی بر نظام تربیتی در اسلام

5-شیروانی علی،سرشت انسان

6-ممدوحی کرمانشاهی حسن ،شهود وشناخت،ترجمه وشرح صحیفه سجادیه ،ج1و4

7-یثربی،سیری در رساله ی حقوق امام سجاد(ع)

8-سایت خداگونه شدن،sahife/piramoome  saeife/khod agone-shodan.htm

9-www.aviny.com/occasion/ahle beit/imam sajad/veladt