آسیب شناسی طلاق بر فرزندان

مرضیه نجفی[1]

چکیده

 دراین مقاله با هدف آسیب شناسی پدیده طلاق والدین و تأثیر آن از جنبه های مختلف بر زندگی وروان کودکان مورد بررسی قرار گرفته شده است. طلاق یک پدیده و معضل اجتماعی است که تمام ابعاد جامعه را در بر می گیرد و خانواده که اساسی ترین رکن اجتماع می باشد بیش تر در معرض این آسیب اجتماعی می باشد چون محل انس و رشد اعضا و افراد می باشد اگر متزلزل شود آسیب های جبران ناپذیر آن همه افراد خانواده را تحت تأثیر قرارمی دهد، و اثر سوءآن تمام عمر  همراه آنهاست.طلاق ضمن برهم زدن تعادل روانی، عاطفی افراد خانواده موجب بروزآسیب های اجتماعی می شود بنابراین باید تدابیر لازم برای حفظ و انسجام خانواده به کار رود همانطور که در آیات وروایات درباره ازدواج وتشکیل خانواده ومبغوض بودن طلاق تأکید شده است. لذا ضرورت دارد که وظایف و نقاط مثبت زندگی افراد (زن وشوهر)را به انان یادآوری کنیم تا به راه حل آخر (طلاق) برای رفع وحل مشکلات خود نرسند.

طلاق گسستن و فرو پاشیدن و نابودی کانون گرم و آرام بخش زندگی است که اثرات جبران ناپذیری بر اعضای خانواده می گذارد. اهمیت خانواده در اینجاست که جامع بزرگ انسانی از همین خانواده ها تشکیل می شود و نوع روابط خانواده و روابط افراد در اجتماع و نظام اجتماعی اثر گذار خواهد شد و به همین دلیل امر طلاق در آیات و روایات به شدت نکوهش شده است و راهکارهای متعددی برای کاهش آن و در صورت وقوع طلاق راهکارهایی برای کاهش اثرات آن بیان شده است. از آسیب های طلاق می توان به آسیب های آن بر همسران و هم چنین بر فرزندان نام برد که به دنبال آن این آسیب ها متوجه اجتماع هم خواهد شد. از آسیب های آن بر فرزندان می توان به مشکلات روحی و روانی در فرزندان- تباه شدن آینده ی آنان- گرایش به مفاسد اجتماعی و… اشاره کرد.

واژگان کلیدی:آسیب شناسی، طلاق، زوجین، فرزندان،جامعه.

……………………………………………………………………….
[1] - دانش آموخته مقطع سطح دو، حوزه علمیه امام جعفر صادق(ع)، شهرستان شاهرود

مقدمه

طبق آیات الهی همسران لباس یکدیگر می باشند و براین مبنا در کنار هم تشکیل خانواده عنوان پیدا می کند خانواده ازتمام جنبه ها مورد هجمه ی آسیب های مختلف قرار می گیرد به گونه ای که آسیب آن بر فرزندان از لحاظ روحی ، روانی و عاطفی و در بیرون از خانه به صورت اجتماعی بروز می کند منشأ این آسیب ها اختلافات پدرو مادر درخانواده است که به طلاق منجر می شود و این هم ناشی از تبلیغات سوء برای مردان  وزنان درجامعه است و باعث می شود که  فرزندان درخانواده بیشتر ازهمه در معرض آسیب های آن باشند. تاثیر طلاق بر فرزندان پیچیده و اسفبار است به طوری که آنها به طور ناخواسته درگیر تضادهایی می شوند که نه توان درک آن ها را دارند ونه تاب تحمل کنار آمدن با آن را دارند . طلاق  دریک جامعه به مثابه تزلزل اجتماعی و عدم ثبات جامعه است و می تواند منجر به کم بها شدن خانواده و ارزش های خانوادگی درآن  شود .

خانواده طبیعی ترین واحد تولید مثل و فراگیرترین واحد اجتماعی است . خانواده نیروی انسانی جامعه را فراهم می کند . بنابراین سلامت همه ی جانبه ی اعضا به ویژه فرزندان ، درسلامت اجتماعی تأثیر اساسی دارد . درآیین های بسیاری خانواده اهمیت دارد . از نظر برخی انسان شناسان خانواده واحدی است که افراد درآن باهم ارتباط عاطفی دارند ، سرپناهی است که نگه دار آدمی است وهنگامی که افراد پراکنده اند ، آنان را زیر بال وپرشبکه ی همبستگی و همیاری خود می گیرد .

زندگی خانوادگی درعین حال که ازکهن ترین نهادهای اجتماعی محسوب می شود ولی از شکننده ترین آن ها هم به شمار می آید . اگر خانواده رایک سیستم دارای حیات نگاه کنیم خواهیم دید که اختلافات ، کشمکش ها و برخوردهای غیر اصولی افراد چقدر سریع می تواند پایه های آن را متزلزل ساخته و افراد درون سیستم را دچار انواع اختلالات کندوکارکردهای آنان را تحت تاثیر قراردهد . البته اثرات چنین پدیده ی درهرکدام از اعضای خانواده متفاوت بوده و درنهایت هویت خانوادگی راخدشه دارخواهد ساخت .

 

نتیجه گیری

اهمیت خانواده بدون تردید در فرزند آوری و فرزند پروری آن است، خانواده نهادی است که کودکان نخستین تعلقات عاطفی خویش را درآن بنا می کنند و تجربه های با دیگران زیستن را می آموزند. با این وجود هربچه ای متفاوت از سایر بچه ها و بی همتاست ولی  نیازها و احساسات مشترکی نیز وجود دارد، ولی متاسفانه خانواده در عصر حاضر درحال از دست دادن اصالت و وظایف اصیل خود می باشد. یکی از عوامل این فروپاشی سوق دادن خانواده ها به عدم تفاهم و درنهایت در ورطه ی طلاق افتادن می باشد که متاسفانه هیچ کدام از والدین به آسیب هایی که بر روی فرزندان خود به وجود می آورند توجه نمی کنند که می تواند آسیب های جدی فردی و اجتماعی را درکودک به وجود آورد مثلا: بزهکار شدن اعتیاد، افسردگی و …

در قرآن کریم هم توصیه هایی به زن و شوهر برای تحکیم زندگی خانوادگی دارد و در صورتی که زن و شوهر تصمیم به جدایی گرفته نیز راهکارهایی برای جدا شدن دارد که آسیب های ناشی از طلاق را هم برای زوجین و هم برای فرزندان کاهش دهد. بررسی شرایط عملی طلاق نشان می دهد که طلاق پدیده ای تک عاملی نیست، بلکه مجموعه ای از عوامل در پیوند با هم منجر به طلاق می شوند؛ و تأثیرات این عوامل غیر قابل انکاراست.

با توجه به روشن سازی تبعات منفی طلاق بر جامعه، زوجین و مخصوصاً فرزندان، لازم است که خانواده ها چشم های خود را باز کنند و نسبت به این خطر بزرگ که امروزه در جامعه ی ما هم نمود بیش تری یافته است و دامن سوز هر دو طرف قضیه (والدین و فرزندان) خواهد شد توجه بیشتری کنند و قبل از طلاق تمام راهکارهای لازم را بسنجند. چرا که طلاق نوعی «آوار» است که بر سر افراد خانواده فرو می ریزد و بنیان خانواده را ویران می سازد «خانه خرابی» در سایه ی طلاق، یعنی این!

جهت بهبود شاخص های طلاق در جامعه عوامل و راهکارهای متعددی وجود دارند که بسته به هر منطقه می بایست مورد مطالعه و پایش قرار گیرند و راهکارهای اصلاحی تعیین و اجرایی گردند.

و هم این که زندگی های تلخ و شکننده تر پس از طلاق، عبرت خوبی برای کسانی است که با بروز کوچک ترین ناهماهنگی در زندگی، پای طلاق را به میان می کشند. لذا می توان با حسن نیت و به کمک داور بی طرف و داوران خانوادگی، اختلافات را ریشه یابی و ریشه کن کرد.

 

 

منابع و مآخذ

*قرآن کریم.

*نهج البلاغه.

1.      امینی، کوروش، امینی، داریوش، گذری بر سلسله مباحث روانشناختی  ، چاپ اول، 1383.

2.      آسیب شناسی نگاه به زن و خانواده ، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان ، تیرماه 1385

3.      باستانی ، سوسن ، طلاق عاطفی : علل و شرایط میانجی ، بررسی مسائل اجتماعی ایران ، پاییز 1389

4.      باقری ، خسرو ، آسیب و سلامت در تربیت دینی ، فصلنامه تربیت اسلامی ، مرکز مطالعات تربیت اسلامی ، 1380

5.      بستان نجفی، حسین، با همکاری عزیز بختیاری و سید حسین شرف الدین اسلام و جامعه شناس خانواده، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ پنجم، 1389.

6.       بهشتی ، دکتر احمد ، مسائل و مشکلات خانوادگی ، انتشارات طریق القدس

7.   پسندیده ، عباس ، درسنامه عوامل پایداری خانواده در اسلام ، چاپ اول ، تابستان 1389 ، مرکز نشر امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری

8.   پل ر، آماتو، پیامدهای طلاق برای کودکان و بزرگسالان، مترجم روابط بین اعمال انجمن و پیامدهای بیان، انتشارات انجمن و بیان، چاپ اول، زمستان 1380.

9.   پی سیگل ، جودت ، صفوی زاده ، مرتضی – فرجیان ، محمد – آنچه فرزندان از روابط پدر و مادر می آموزند – چاپ دوم ، 1384

10.  تایبر ، ادوارد ، بچه های طلاق ، مترجم نوراندخت تمدن(مالکی)،چاپ چهارم ، پاییز ، ناشر دایره/ خاتون،1384

11. تقویت نظام خانواده و آسیب شناسی آن ( ج2 ) ،معاونت پژوهشی ، گروه روانشناسی انتشارات موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره 9 چاپ سوم ، بهار 1388

12.  پاتریشیان ، رمانوکسی ، تقویت گری ، نخستین خداحافظی ، چاپ دوم ، 1387

13.  حسینی، داوود، روابط سالم در خانواده، ناشر: موسسه ی بوستان کتاب، چاپ بیستم 1390.

14.  حقانی زنجانی، حسین، طلاق یا فاجعه ی انحلال خانواده، چاپ و نشر: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، چاپ دوم: تابستان 1366.

15.  زارعی ، امین ، بررسی تاثیرخانواده بر رشد اجتماعی فرزندان ، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان

16.  ستوده ، هدایت الله ، بهاری ، سیف الله ، آسیب شناسی خانواده ، ندای آریان ، چاپ اول ، 1386

17.  سقا زاده، محمد، حمزه کریم خانی، هجوم خاموش، چاپ هشتم، چاپ توحید، 1391.

18.  سلحشور، ماندانا، ترس ها و اضطراب های دوران کودکی، چاپ اول، 1390.

19.  شریف قرشی، باقر، نظام خانواده در اسلام و بررسی تطبیقی، ترجمه لطیف راشدی، نشر بین الملل، چاپ چهارم، 1389.

20. صابری زفرقندی ، احمد ، علل و عوامل طلاق درجامعه ایران و اثر آن در کودکان و نوجوانان، نشر رایحه یاسی ، چاپ اول ، تابستان 1387

21.  1380

22.  طباطبایی ( ره ) ،محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان ، ترجمه: سید محمد باقر موسوی همدانی ، آبان ماه ، 1378

23. عزیزی تهرانی ، ف علی اصغر ، ازدواج و خانواده درکلام خدا ، ناشر دارالصادقین ، چاپ الهادی ، چاپ اول ، زمستان 1376

24.  فرجاد ، محمد حسین ، مسائل اجتماعی ایران ، فساد اداری ، اعتیاد ، طلاق ، انتشارات اساطیر ، تهران ، 1377

25. فیض کاشانی، ملا محمد محسن تفسیر شریف صافی ، ، مترجم : جمعی فضلا با نظارت استاد عقیقی بخشایش ، چاپ دوم ، زمستان 1386

26.  قائمی امیری ، علی، کودک و خانواده نابسامان ، نشر انجمن اولیاء و مربیان 1390

27.  قائمی دکتر علی ، نظام حیات خانواده ، چاپ اول ، آبان 1363

28.  قربان ، احمد ، سرنوشتی بدتر از یتیمی برای کودکان ، 1393

29.  کلردوپن، روانشناسی ناکامی در زندگی زناشویی، مترجم: محمد جواد، ناشر: ماهی طلایی، چاپ اول، 1385، چاپخانه رادهر.

30.  لطفی ، محمد ، نکاح و طلاق ، چاپ توحید ، نوبت اول ، 1383

31.  محدثی ، جواد ، راه زندگی (الفبای سعادت خانواده ) ، چاپ چهارم ، 1387

32.  مرکز تحقیقات انتشارات کشف الغطاء، بچه های طلاق؛ تغییرات شخصیتی، روحی، روانی، اجتماعی، ناشر: انتشارات کشف الغطاء، جاپ اول، 1386.

33.  مطهری ، استاد مرتضی ، نظام حقوق زن در اسلام ، چاپ ششم ، زمستان 1368 ، انتشارات صدرا

34. معاونت پژوهشی گروه روانشناسی، تقویت نظام خانواده و آسیب شناسی آن ، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ) چاپ سوم ، بهار 1388

35. منادی ،مرتضی  ،تاثیر تصورات وتعاریف مشابه زوجین و رضایت از زندگی زناشویی از دیدگاه زنان ، سال دوم ، شماره 4 ، بهار 1383

36.  منادی مرتضی ،جایگاه روشی کیفی درعلوم اجتماعی و علوم رفتاری ، شماره 470 ، تابستان 1382

37.  نجفی توانا، علی، نابهنجاری و بزهکاری کودکان و نوجوانان، چ 1، خجسته نو، چاپ اول، 1385.

38. نیومن ، گری – رمانوکسی ، پاتریشیا ، تاثیر طلاق بر فرزندان ، مترجم فرناز فرود،چاپ سوم ، موسسه انتشارات صابرین،1388.

39.  ویلیام کولمن، نسیم معتکف، آنچه باید بچه های طلاق بدانند، انتشارا