فاطمه سامقانی - طلبه پایه دوم مهر

خطبه همام یا خطبه متقین، قطره ای زلال و درخشان از دریای بی کران علم مولی المتقین علی(ع) است. دستور العملی است برای آنان که می خواهند به مقصود رسند، آئینه ای است تمام نما برای پروا دارندگان که طالبند به سرچشمه زلال حقیقت دست یابند. در این تحقیق مبانی قرآنی خطبه متقین را مورد بررسی قرار داده ام و سعی بر آن شده است که صفات متقین با استناد به آیات و روایات ارایه شود. اخلاق الهی پارسایان ، اوصافی است که ثمره معرفت به ذات صفات و اسماء حق است در این زمینه ویژگی های فراوانی برای پارسایان ذکر شده که برخی از آنها صفات روحی و اخلاقی و برخی دیگر رفتاری است این ویژگی های رفتاری و روانی همه برخواسته از حالات روحی ویژه ای است که آنها با معبود خود دارند. این حالات، خود ناشی از معرفت به ذات و صفات خداوند متعال است. هر چه این معرفت گسترده تر و عمق آن بیشتر باشد تنوع و عمق حالات و صفات بر خاسته از آن نیز بیشتر خواهد بود. آن چه از سخنان امام بر می آید این است که پارسایان با معبود خود سرو سری دارند و مدام بین خود و خدا سیر می کنند. و هر چه انجام می دهند، برای جلب خوشنودی خدا و بالاتر رفتن در مراتب بندگی او است.

در فرهنگ قرآن كريم «متقى » كسى است كه با ايمان و عمل صالح براى خود ملكه اى نفسانى فراهم مى سازد تا او را از آسيب هاى درونى (هواى نفس ) و بيرونى (شيطان ) مصون دارد .
خداوند متعال ، در آيات فراوانى از قرآن كريم برخى از اوصاف و ويژگى هاى ” متقين ” و نيز مقام و جايگاه پارسايان را به تناسب ، ترسيم كرده است كه به برخى از آن ها اشاره مى شود:

1 . .. . إِنَّ الأَْرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَـقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ…. (اعراف ،آیه 128) زمين از آنِ خداست آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مى دهد ; و فرجام ]نيك[ براى پرهيزگاران است
2 . “متقين ” ، دوستان خدايند و خداوند آن ها را دوست دارد . “إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ ” (سوره توبه ،آیه 4) خداوند پرهيزگاران را دوست دارد
3 . ” متقين ” ، در بهشت و باغ ها و در كنار چشمه ساران بهشت جاى دارند . “إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِى جَنَّـت وَعُيُون ” (سوره حجر ،آیه 45) بى گمان ، پرهيزگاران در باغ ها و چشمه سارانند .
4 . “متقين ” رستگار و عاقبت به خير هستند . “إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا ” (سوره نبأ ، آیه 31) مسلماً پرهيزگاران را رستگارى است
5 . خداوند متعال در جايى ديگر درباره “متقين ” مى فرمايد: ” الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ مِمَّا رَزَقْنَـهُمْ يُنفِقُونَ * وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَ بِالأَْخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ * أُوْلَـئِكَ عَلَى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَ أُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ” (سوره بقره ،ایه 3ـ5) پرهيزكاران كسانى هستند كه به غيب ]آن چه از حس پوشيده و پنهان است ايمان مى آورند و نماز بپا مى دارند و از تمام نعمت ها و مواهبى كه به آنان روزى داديم انفاق مى كنند و آنان كه به آن چه بر تو نازل شده ، و آن چه پيش از تو بر پيامبران پيشين نازل گرديده ايمان مى آورند و به رستاخيز يقين دارند آنان بر طريق هدايت پروردگارشانند و آنان رستگارانند
و.. .